Już 25 marca 2021 roku zostanie ogłoszona uchwała SN w sprawie frankowiczów. Czego dotyczy i co oznacza dla kredytobiorców CHF?
Uchwała SN w sprawie frankowiczów, czyli 6 kluczowych pytań.
Wnioskiem z dnia 29 stycznia 2021 r. Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego zwróciła się o rozstrzygnięcie przez skład całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego kilku zagadnień prawnych. Działanie to wynikało z rozbieżności w orzekaniu, a wydanie takiej uchwały pozwoli ujednolicić wyroki. Pierwsze trzy pytania mają następującą treść:
1. „Czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów?”
a w razie odpowiedzi przeczącej;
2. „Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie?”
3. Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?”
Powyższe dotyczy spornej kwestii czy można zastępować klauzule niedozwolone innymi postanowieniami dot. sposobu ustalania kursu waluty obcej. Przede wszystkim chodzi tutaj o tzw. klauzule waloryzacyjne/indeksacyjne, które stosują banki do ustalania salda kredytu i wysokości poszczególnych rat. Do tej pory sądy w sposób odmienny podchodziły do tej kwestii i słusznie zdecydowano, że należy to usystematyzować.
Kolejne dwa pytania są warunkowe i dotyczą odpowiednio kredytów indeksowanych (mBank, Millennium, Getin Bank) i denominowanych (PKO BP S.A., Nordea Habitat, Fortis Bank). Kwestia dotyczy możliwości „odfrankowienia” umowy i dalszego funkcjonowania takich kredytów bez abuzywnych i nieuczciwych klauzul.
Nie ulega wątpliwości, że jasne stanowisko Sądu Najwyższego, iż umowa bez wadliwych postanowień nie może dalej funkcjonować w obrocie prawnym, jest jedynym oczekiwanym rozstrzygnięciem przez kredytobiorców.
Teoria salda czy dwie kondykcje?
Czwarte pytanie jest chyba najważniejsze z punktu widzenia kwestii rozliczenia. Dla porządku przytaczam jego treść:
4. „Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonani której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość?
W zależności od udzielonej odpowiedzi poznamy dalszy sposób rozliczania unieważnionych umów. Orzeczenie w oparciu o teorię dwóch kondykcji jest o wiele bardziej korzystne dla kredytobiorcy, albowiem przewiduje konieczność zwrotu całości wpłat dokonanych na rzecz banku. Więcej o tym zagadnieniu we wcześniejszym artykule.
Pozostałe kwestie w uchwale III CZP 11/21
Dwa ostatnie pytania dotyczą odpowiednio kwestii przedawnienia roszczeń z nieważnej umowy oraz możliwości dochodzenia roszczenia z tytułu korzystania z udzielonego kapitału. Szczególnie to ostatnie rozpala emocje, albowiem duża część Frankowiczów boi się żądania banku o zapłatę za to, że udostępnił on pieniądze kredytobiorcy. Dodatkowo temat stał się bardzo głośny w związku z pozwem Raiffeisen Bank przeciwko Dziubak. Niemniej jednak uważam, że odpowiedź na pytanie będzie przecząca, gdyż orzecznictwo do tej pory było raczej jednolite. Dla przykładu można się posłużyć wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20 lutego 2020 r., I ACa 635/19, gdzie wprost oceniano dochodzone w sprawie roszczenie banku o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie przez kredytobiorców z kapitału jako bez podstawy prawnej.
Kontakt z Kancelarią – kredyty frankowe.
Zapraszam do kontaktu w celu analizy umowy kredytowej.
