Sprawy o podział majątku wspólnego po rozwodzie należą do najtrudniejszych postępowań cywilnych. Bardzo często towarzyszą im silne emocje, brak zaufania oraz próby ukrywania składników majątkowych przez jedną ze stron. Nieujawnienie całego majątku w trakcie podziału może wydawać się korzystną strategią, ale wiąże się z poważnymi konsekwencjami prawnymi. W tym artykule wyjaśniamy, czym skutkuje zatajenie majątku, jak sąd podchodzi do takich działań i w jaki sposób druga strona może się przed tym bronić.
Jak wygląda obowiązek ujawnienia majątku w sprawie o podział?
Podstawą podziału majątku wspólnego jest ustalenie jego składu i wartości. Zgodnie z art. 684 Kodeksu postępowania cywilnego, sąd z urzędu ustala skład i wartość majątku wspólnego, chyba że strony zgodnie wskażą inny podział. Strony zobowiązane są do współdziałania z sądem i przedstawienia wszelkich informacji oraz dokumentów pozwalających ustalić pełny stan majątkowy.
Obowiązek ten nie wynika jedynie z przepisów proceduralnych – oparty jest również na zasadzie lojalności procesowej i zakazie nadużywania praw procesowych. Próba zatajenia majątku lub fałszywe oświadczenia składane przed sądem mogą zostać potraktowane jako naruszenie prawa i mieć wpływ na wynik sprawy.
Jakie są najczęstsze sposoby ukrywania majątku?
W praktyce najczęściej spotykane formy nieujawniania majątku obejmują:
- zatajanie rachunków bankowych, lokat, papierów wartościowych,
- przepisywanie majątku na osoby trzecie (np. rodziców, rodzeństwo, nowego partnera),
- niezgłaszanie wartościowych ruchomości – np. biżuterii, dzieł sztuki, elektroniki,
- ukrywanie dochodów z działalności gospodarczej,
- pozorne umowy darowizny, pożyczki lub sprzedaży,
- pozorne zadłużenie majątku.
Wszystkie te działania mają na celu zaniżenie wartości majątku wspólnego lub całkowite wyłączenie niektórych jego składników spod podziału. W sytuacji, gdy druga strona posiada dowody na takie praktyki, może złożyć stosowne wnioski do sądu lub zawiadomienia do prokuratury.
Jakie konsekwencje grożą za nieujawnienie majątku?
Ukrycie majątku w sprawie o podział może mieć poważne konsekwencje prawne – zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i karnym. W szczególności sąd może:
- pominąć osobę ukrywającą majątek przy podziale danej rzeczy lub przyznać ją w całości drugiej stronie,
- uznać działanie za rażące naruszenie zasad współżycia społecznego, co wpłynie na sposób rozliczenia,
- zobowiązać stronę do zwrotu drugiemu małżonkowi równowartości ukrytego składnika,
- uwzględnić zatajenie majątku przy ocenie wiarygodności strony oraz jej wniosków procesowych.
Dodatkowo, nieujawnienie majątku może skutkować odpowiedzialnością karną – na podstawie art. 233 §1 Kodeksu karnego za składanie fałszywych zeznań lub art. 300 k.k. w przypadku działań zmierzających do udaremnienia wykonania orzeczenia sądu (np. poprzez zbycie majątku).
Czy można domagać się podziału majątku już po prawomocnym wyroku?
Tak. Jeśli jedna ze stron dowie się po zakończeniu postępowania, że druga ukryła istotny składnik majątku, może wnieść powództwo o tzw. uzupełniający podział majątku. Na podstawie art. 567 §2 Kodeksu postępowania cywilnego możliwe jest ponowne wszczęcie postępowania o podział składników pominiętych wcześniej, nawet po wielu latach.
Warunkiem powodzenia takiego powództwa jest wykazanie, że składnik majątku należał do wspólności majątkowej i istniał w chwili ustania wspólności. Przykładowo, jeśli małżonek ukrył rachunek bankowy, a jego istnienie ujawniono po rozwodzie, druga strona może wystąpić o podział środków zgromadzonych na tym koncie.
Jak udowodnić, że małżonek ukrywa majątek?
Ujawnienie zatajanego majątku może wymagać zebrania dowodów z różnych źródeł. W praktyce pomocne są:
- wnioski do banków o przedstawienie historii rachunków,
- informacje z urzędów skarbowych, ZUS i CEIDG,
- zeznania świadków (np. znajomych, członków rodziny, współpracowników),
- nagrania, zdjęcia, wiadomości tekstowe,
- informacje uzyskane w toku postępowania zabezpieczającego (np. komorniczego),
- wykrycie darowizn lub przelewów na konta osób trzecich.
W razie potrzeby sąd może zarządzić przeszukanie, zabezpieczenie majątku, przesłuchanie świadków lub wystąpienie o informacje do instytucji zewnętrznych. Skuteczność takich działań rośnie, jeśli strona jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, który potrafi trafnie sformułować wnioski dowodowe.
Jak może pomóc adwokat w sprawie o nieujawniony majątek?
Adwokat z Katowic doświadczony w sprawach rodzinnych i majątkowych może skutecznie wspierać stronę pokrzywdzoną przez nieuczciwe działania byłego małżonka. Pomoc kancelarii obejmuje:
- ustalenie stanu faktycznego i strategii procesowej,
- pozyskanie dokumentów bankowych, skarbowych i księgowych,
- przygotowanie pozwu o uzupełniający podział majątku,
- wnioski o zabezpieczenie majątku i zakaz jego zbywania,
- reprezentację przed sądem w toku postępowania działowego lub karnego,
- ochronę przed zarzutami o ukrywanie majątku w razie sporu.
W przypadku podejrzenia, że druga strona zataiła majątek, szybka reakcja i fachowa pomoc prawna może uchronić przed bezpowrotną utratą środków, które należą do wspólności majątkowej. Ukrycie majątku nie musi oznaczać jego utraty – prawo przewiduje skuteczne mechanizmy dochodzenia swoich roszczeń.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
