Wiele osób prowadzących działalność gospodarczą zastanawia się, czy po rozwodzie współmałżonek może rościć sobie prawo do firmy. Sprawa staje się szczególnie skomplikowana, gdy przedsiębiorstwo przynosi wysokie dochody lub zostało założone podczas trwania małżeństwa. W niniejszym artykule wyjaśniamy, w jakich przypadkach współmałżonek może mieć roszczenia wobec firmy oraz co sąd bierze pod uwagę przy podziale majątku zawierającego składniki działalności gospodarczej.
Od czego zależy, czy firma wchodzi do majątku wspólnego?
Zasadniczym czynnikiem jest to, kiedy firma została założona oraz jaki ustrój majątkowy obowiązywał między małżonkami. Kluczowe przepisy znajdują się w art. 31 i art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
- Jeśli firma została założona po ślubie, w trakcie trwania wspólności majątkowej – zazwyczaj wchodzi do majątku wspólnego.
- Jeśli firma została założona przed ślubem – jest majątkiem osobistym, ale dochody z niej osiągane w trakcie małżeństwa należą do majątku wspólnego.
- Jeśli zawarto intercyzę przed założeniem firmy – firma stanowi majątek osobisty właściciela.
W praktyce sąd każdorazowo ocenia, jaki majątek zgromadzono w związku z działalnością firmy oraz czy współmałżonek miał wkład w jej rozwój (np. przez pracę, inwestycje, wspólne kredyty).
Czy małżonek może otrzymać część udziałów w firmie?
W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej – nie, ponieważ firma nie posiada udziałów. W takiej sytuacji sąd może przyznać ją jednemu z małżonków, a drugiemu – odpowiednią rekompensatę pieniężną.
W przypadku spółek (np. spółka z o.o., spółka cywilna), sytuacja jest bardziej złożona:
- współmałżonek może domagać się wyceny udziałów i żądać ich równowartości,
- w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest przeniesienie udziałów na drugiego małżonka (np. w spółce cywilnej),
- konieczne może być badanie umowy spółki i przepisów kodeksu spółek handlowych.
Jeśli firma jest formalnie przypisana do jednego małżonka, ale działała dzięki zaangażowaniu obojga, sąd może orzec o zwrocie nakładów lub odpowiednim podziale zysków.
Jakie roszczenia może mieć współmałżonek wobec firmy?
Jeśli firma była częścią majątku wspólnego, a drugi małżonek nie prowadzi działalności, może dochodzić m.in.:
- wypłaty połowy wartości przedsiębiorstwa – według stanu na dzień ustania wspólności i wartości na dzień podziału,
- zwrotu nakładów z majątku wspólnego na firmę – np. inwestycji, zakupów sprzętu, kredytów,
- rekompensaty za pracę w firmie – jeśli nie była wynagradzana i wpływała na rozwój biznesu.
Roszczenia te mogą być zgłoszone w ramach sprawy o podział majątku wspólnego lub odrębnie – zależnie od sytuacji i okoliczności konkretnego przypadku.
Jakie znaczenie ma forma prawna prowadzenia działalności?
Forma działalności wpływa na to, jak będzie traktowana w kontekście majątku wspólnego:
- Jednoosobowa działalność gospodarcza – majątek firmy jest przypisany do osoby fizycznej, ale jego wartość podlega podziałowi,
- Spółka cywilna – prawa i obowiązki przysługują wspólnikom jako osobom fizycznym, udział może być dzielony,
- Spółka z o.o. – współmałżonek może żądać równowartości udziałów przypadających do majątku wspólnego.
Każda forma wymaga innego podejścia dowodowego oraz znajomości przepisów nie tylko prawa rodzinnego, ale i gospodarczego.
Jak adwokat może pomóc przy roszczeniach do firmy po rozwodzie?
Adwokat z Katowic zajmujący się prawem rodzinnym i gospodarczym może:
- ocenić, czy firma lub jej wartość podlega podziałowi,
- przygotować dokumentację i dowody niezbędne do udowodnienia roszczeń,
- wystąpić o wycenę przedsiębiorstwa przez biegłego,
- reprezentować klienta w negocjacjach lub przed sądem,
- zabezpieczyć interesy klienta na etapie podziału majątku wspólnego.
Pomoc profesjonalisty jest szczególnie istotna w sprawach o wysokiej wartości lub w sytuacjach konfliktowych – pozwala to uniknąć strat i zagwarantować sprawiedliwy podział dorobku życia.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
