Wyrok karny, zwłaszcza prawomocny, może mieć wpływ na życie zawodowe pracownika. Wiele osób obawia się, że ich przeszłość sądowa wyjdzie na jaw w miejscu pracy lub podczas procesu rekrutacji. Z punktu widzenia prawa karnego i prawa pracy istnieją jednak konkretne zasady dotyczące ujawniania informacji o karalności. Warto wiedzieć, w jakich przypadkach pracodawca może zażądać informacji z Krajowego Rejestru Karnego oraz kiedy ma prawo dowiedzieć się o wyroku skazującym.
Kiedy pracodawca ma prawo sprawdzić karalność pracownika?
Co do zasady, pracodawca nie może żądać od pracownika lub kandydata do pracy informacji o jego karalności. Wyjątki wynikają z przepisów szczególnych. Obowiązek przedstawienia zaświadczenia o niekaralności może dotyczyć m.in. osób:
- zatrudnionych w służbach mundurowych (policja, wojsko, straż pożarna),
- ubiegających się o pracę w instytucjach finansowych lub z dostępem do informacji niejawnych,
- pracujących z dziećmi lub osobami niepełnosprawnymi,
- kandydatów na stanowiska urzędnicze w administracji publicznej,
- pełniących funkcje członków zarządu w spółkach kapitałowych (w określonych branżach).
Podstawą prawną żądania takiej informacji może być np. ustawa o Krajowym Rejestrze Karnym, ustawa – Kodeks pracy lub przepisy szczególne dotyczące konkretnej branży.
Czy pracodawca może samodzielnie uzyskać informacje o wyroku pracownika?
Pracodawca nie ma samodzielnego dostępu do danych z Krajowego Rejestru Karnego. Może zażądać od kandydata do pracy przedstawienia zaświadczenia o niekaralności wyłącznie wtedy, gdy wymagają tego przepisy prawa. W przeciwnym razie taka praktyka stanowiłaby naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych, w szczególności RODO.
W praktyce zdarzają się sytuacje, w których pracodawca dowiaduje się o wyroku skazującym z innych źródeł – np. z mediów, postępowania dyscyplinarnego lub donosu anonimowego. Sam fakt pozyskania takich informacji nie oznacza jednak, że pracodawca może legalnie przetwarzać dane o karalności pracownika.
Jakie konsekwencje może mieć ujawnienie wyroku karnego w pracy?
Ujawnienie wyroku karnego nie zawsze oznacza rozwiązanie stosunku pracy. Wiele zależy od:
- charakteru przestępstwa (czy pozostaje w związku z obowiązkami służbowymi),
- rodzaju umowy i wewnętrznych regulaminów pracodawcy,
- branży, w której pracownik jest zatrudniony (np. sektor finansowy, edukacja, służba zdrowia),
- czy wyrok uległ zatarciu.
Zgodnie z art. 76 § 1 Kodeksu karnego, po upływie określonego czasu od wykonania kary lub jej darowania następuje zatarcie skazania. Od tego momentu uznaje się osobę za niekaraną. W takim przypadku pracodawca nie może powoływać się na wcześniejszy wyrok.
Jak adwokat może pomóc pracownikowi z wyrokiem karnym?
Adwokat w sprawach karnych i pracowniczych może pomóc w wielu aspektach związanych z ujawnieniem karalności, w szczególności:
- analizując legalność żądania zaświadczenia o niekaralności przez pracodawcę,
- reprezentując pracownika w przypadku niezgodnego z prawem zwolnienia lub dyskryminacji,
- pomagając uzyskać zatarcie skazania w możliwie najkrótszym terminie,
- doradzając w zakresie ochrony danych osobowych i prawa do prywatności,
- negocjując warunki pozostania w pracy lub rozwiązania umowy za porozumieniem stron.
Profesjonalne wsparcie prawne może zapobiec nieuzasadnionym działaniom ze strony pracodawcy i pomóc osobie z wyrokiem skutecznie bronić swoich praw w miejscu pracy.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
