Zatrzymanie przez policję to środek przymusu, który może zostać zastosowany wobec osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa. W polskim prawie obowiązuje zasada, że zatrzymanie nie może trwać dłużej niż 48 godzin. Co dokładnie oznacza zatrzymanie na 48 godzin i co wolno – a czego nie – w tym czasie?
Na czym polega zatrzymanie na 48 godzin?
Zatrzymanie polega na krótkotrwałym pozbawieniu wolności osoby, która:
- została przyłapana na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa,
- jest podejrzewana o popełnienie przestępstwa i istnieje obawa ucieczki, ukrycia się lub zacierania śladów,
- nie ma stałego miejsca pobytu, a zachodzi potrzeba ustalenia tożsamości,
- zagraża bezpieczeństwu publicznemu.
Policja ma obowiązek niezwłocznie poinformować zatrzymanego o przyczynach zatrzymania, przysługujących mu prawach oraz umożliwić kontakt z adwokatem.
Co oznacza „48 godzin”?
Zgodnie z art. 248 §1 k.p.k., zatrzymanie nie może trwać dłużej niż 48 godzin od chwili faktycznego pozbawienia wolności. W tym czasie:
- osoba zatrzymana powinna zostać przesłuchana,
- jeśli prokurator zamierza wystąpić z wnioskiem o tymczasowy areszt, musi to zrobić przed upływem 48 godzin,
- sąd ma dodatkowe 24 godziny na rozpoznanie wniosku o areszt (łącznie do 72 godzin pozbawienia wolności).
Co wolno policji w czasie zatrzymania?
W ramach zatrzymania policja może:
- dokonać przeszukania osoby i rzeczy,
- zatrzymać telefon i inne nośniki danych,
- pobrać odciski palców, zdjęcie, DNA (za zgodą prokuratora),
- przesłuchać osobę jako podejrzanego lub świadka,
- przekazać sprawę do prokuratury z wnioskiem o areszt.
Czego nie wolno organom ścigania?
Podczas zatrzymania nie wolno:
- stosować przemocy fizycznej lub psychicznej,
- pozbawiać dostępu do adwokata,
- wymuszać wyjaśnień lub podpisów,
- przetrzymywać osoby dłużej niż przewiduje prawo,
- utrudniać kontaktu z rodziną (na życzenie zatrzymanego należy poinformować wskazaną osobę).
Jakie prawa ma zatrzymany?
Każda osoba zatrzymana ma prawo do:
- uzyskania informacji o przyczynie zatrzymania,
- korzystania z pomocy obrońcy,
- odmowy składania wyjaśnień,
- wniosku o kontakt z rodziną,
- złożenia zażalenia na zatrzymanie do sądu.
Co się dzieje po 48 godzinach?
Jeśli w ciągu 48 godzin nie zostanie złożony wniosek o areszt lub nie dojdzie do decyzji sądu – zatrzymanego należy niezwłocznie zwolnić. Zatrzymanie przekraczające ten termin jest nielegalne i może skutkować roszczeniem o odszkodowanie.
Zażalenie na zatrzymanie
Osoba zatrzymana może wnieść zażalenie do sądu rejonowego na zasadność, legalność i prawidłowość zatrzymania. Zażalenie nie wymaga adwokata i nie wiąże się z opłatą. W razie stwierdzenia naruszenia prawa sąd może przyznać odszkodowanie.
Podsumowanie
Zatrzymanie na 48 godzin to sytuacja regulowana przepisami, w której zarówno policja, jak i zatrzymany mają określone prawa i obowiązki. Każde przekroczenie granic – zwłaszcza czasowych – jest podstawą do zakwestionowania działań organów ścigania. Dlatego w takich sytuacjach kluczowe jest szybkie skorzystanie z pomocy adwokata i znajomość swoich praw.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
