Postępowanie karne toczy się według ścisłych zasad, ale często osoby podejrzane lub świadkowie nie mają jasności, ile czasu ma prokurator na przedstawienie zarzutów. Czy śledztwo może trwać bez końca? Czy są terminy, po których oskarżenie przestaje być możliwe? Wyjaśniamy, jak długo prokurator może działać i co grozi za przewlekłość postępowania.
Etapy postępowania – kiedy pojawiają się zarzuty?
Zarzuty pojawiają się na etapie postępowania przygotowawczego, które obejmuje:
- dochodzenie (sprawy o występki – prostsze postępowanie),
- śledztwo (sprawy poważniejsze, np. zbrodnie, przestępstwa gospodarcze).
Prokurator może postawić zarzuty tylko wtedy, gdy ma uzasadnione podstawy do przyjęcia, że dana osoba popełniła przestępstwo (art. 313 § 1 k.p.k.).
Terminy ustawowe – ile trwa śledztwo?
Ustawa przewiduje konkretne limity czasowe:
- Dochodzenie: 2 miesiące (z możliwością przedłużenia maks. do 12 miesięcy),
- Śledztwo: 3 miesiące (z możliwością przedłużenia – decyzją prokuratora nadrzędnego lub sądu – bez górnego limitu, ale z kontrolą).
Uwaga: Samo przedłużanie postępowania nie oznacza, że nie można w tym czasie postawić zarzutów – decyzja zależy od zebranego materiału dowodowego.
Kiedy postępowanie się przedawnia?
Niezależnie od tego, jak długo trwa śledztwo, każda sprawa ma termin przedawnienia karalności. Po jego upływie nie można postawić zarzutów. Przykładowe terminy:
- zbrodnie – 30 lat,
- ciężkie występki – 20 lat,
- występki zagrożone do 5 lat – 10 lat,
- lżejsze przestępstwa – 5 lat.
Jeśli przed upływem terminu prokurator nie postawi zarzutów, czyn ulega przedawnieniu i sprawa nie może być kontynuowana.
Czy można się bronić przed przewlekłością?
Tak. Jeśli śledztwo trwa nieproporcjonalnie długo bez uzasadnionych czynności, obrońca może:
- złożyć zażalenie na przewlekłość postępowania,
- żądać umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. (brak uzasadnionego podejrzenia),
- wnioskować o dostęp do akt i konkretny termin decyzji o zarzutach.
Warto korzystać z profesjonalnej pomocy prawnej, by nie pozostawać w zawieszeniu przez długie miesiące lub lata.
Co po postawieniu zarzutów?
Po przedstawieniu zarzutów osoba staje się podejrzanym. Prokurator powinien w ciągu rozsądnego czasu:
- zakończyć śledztwo i złożyć akt oskarżenia,
- umorzyć postępowanie, jeśli brak podstaw,
- zapewnić możliwość obrony i dostęp do akt.
Zbyt długie trzymanie osoby w niepewności może naruszać zasadę rzetelnego procesu (art. 6 EKPCz).
Podsumowanie
Prokurator może postawić zarzuty, gdy ma ku temu podstawy dowodowe – ale nie może tego robić bezterminowo. Ustawowe limity, reguły przedawnienia i kontrola sądu nad śledztwem dają oskarżonemu realne narzędzia obrony. Jeśli postępowanie trwa zbyt długo, warto działać – nie tylko czekać.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
