Badanie trzeźwości i narkotyków w pracy – zasady i obowiązki pracodawcy (2023+)

Badanie trzeźwości w pracy – nowe przepisy

Od 2023 roku kodeks pracy wprost reguluje możliwość kontrolowania pracowników pod kątem trzeźwości oraz obecności narkotyków w organizmie. Nowelizacja dała pracodawcom narzędzie do zapobiegania wypadkom i poprawy bezpieczeństwa, a jednocześnie jasno określiła granice, aby kontrola nie naruszała prywatności pracowników.

Kiedy pracodawca może wprowadzić badanie trzeźwości?

Pracodawca może wprowadzić badania trzeźwości, gdy jest to niezbędne dla:

• ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób
• ochrony mienia pracodawcy
• zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania zakładu pracy

Oznacza to, że testy mogą być uzasadnione zwłaszcza w branżach takich jak transport, budownictwo, energetyka czy produkcja przemysłowa.

Jak wprowadza się kontrolę trzeźwości?

Decyzję o wprowadzeniu kontroli podejmuje pracodawca. Musi jednak:

• określić zasady w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym
• poinformować pracowników co najmniej 2 tygodnie przed rozpoczęciem kontroli
• wskazać, kogo i w jakich sytuacjach obejmuje badanie

Bez spełnienia tych warunków pracodawca nie ma prawa do przeprowadzania testów.

Na czym polega badanie trzeźwości?

Badanie trzeźwości polega na użyciu urządzeń niewymagających badania laboratoryjnego, czyli np. alkomatu. Ważne jest, aby sprzęt miał aktualne świadectwo kalibracji lub wzorcowania. Wynik powinien być odnotowany w dokumentacji, a sam proces musi zapewniać poszanowanie godności pracownika.

Badanie na obecność narkotyków

Nowelizacja kodeksu pracy wprowadziła także możliwość kontrolowania pracowników pod kątem obecności substancji psychoaktywnych. Może to dotyczyć np. testów na amfetaminę, marihuanę, kokainę czy opioidy. Podobnie jak w przypadku alkoholu, badanie musi być uzasadnione względami bezpieczeństwa i wprowadzone w regulaminie pracy.

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca, który wprowadza badania trzeźwości, ma określone obowiązki:

• jasno określić zasady badań i poinformować pracowników
• prowadzić dokumentację wyników badań
• przechowywać dane maksymalnie 1 rok
• zapewnić poszanowanie prywatności i godności pracownika

Prawa pracownika

Pracownik ma prawo do:

• informacji o zasadach badań i czasie ich wprowadzenia
• wglądu do własnych wyników badania
• zachowania poufności – dane nie mogą być ujawniane innym pracownikom
• powtórnego badania przez policję lub placówkę medyczną

Konsekwencje pozytywnego wyniku

Jeśli badanie wykaże obecność alkoholu lub narkotyków w organizmie pracownika, pracodawca może:

• nie dopuścić go do pracy w danym dniu
• rozwiązać umowę dyscyplinarnie, jeśli naruszenie było rażące
• przekazać sprawę policji, gdy doszło do zagrożenia bezpieczeństwa

Najczęściej zadawane pytania

Czy badanie może być wyrywkowe? Tak – ale musi odbywać się zgodnie z zasadami opisanymi w regulaminie i w sposób niedyskryminujący.

Czy pracownik może odmówić badania? Może, ale wtedy pracodawca ma prawo nie dopuścić go do pracy. Odmowa nie zawsze oznacza winę, ale zwykle rodzi konsekwencje pracownicze.

Czy pracodawca może badać wszystkich pracowników? Tak, jeżeli regulamin tak stanowi i badania są uzasadnione względami bezpieczeństwa.

Czy badania są zgodne z RODO? Tak – dane z badań są danymi wrażliwymi i muszą być chronione, przechowywane tylko przez określony czas i dostępne wyłącznie uprawnionym osobom.

Podsumowanie

Badanie trzeźwości i narkotyków w pracy to narzędzie, które zwiększa bezpieczeństwo w zakładach pracy, ale musi być stosowane z poszanowaniem praw pracowników. Pracodawca ma obowiązek wprowadzić jasne zasady w regulaminie, a pracownik zyskuje prawo do ochrony prywatności i dostępu do wyników. Nowe przepisy z 2023 roku jednoznacznie uregulowały te kwestie, dzięki czemu zarówno pracodawcy, jak i pracownicy wiedzą, jakie prawa i obowiązki im przysługują.

tel. 32 307 01 77
[email protected]