Na czym polegał bankowy tytuł egzekucyjny?
Bankowy tytuł egzekucyjny był szczególnym uprawnieniem przysługującym wyłącznie bankom. Na jego podstawie bank mógł sam sporządzić dokument stwierdzający istnienie długu, a następnie – po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności – przekazać sprawę komornikowi. Dłużnik nie miał w tym momencie możliwości obrony, bo sąd nie badał merytorycznie zasadności roszczenia.
W praktyce oznaczało to, że bank stawał się jednocześnie wierzycielem, sędzią i powodem. Dla tysięcy kredytobiorców kończyło się to szybkim zajęciem wynagrodzenia lub konta, jeszcze zanim mogli wyjaśnić, skąd wziął się rzekomy dług.
Dlaczego Trybunał Konstytucyjny uznał BTE za niezgodny z Konstytucją?
W wyroku z 14 kwietnia 2015 r. (sygn. P 45/12) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy art. 96 i 97 Prawa bankowego są niezgodne z art. 32 i 45 Konstytucji RP, gwarantującymi równość wobec prawa i prawo do sądu. W uzasadnieniu podkreślono, że bank jako instytucja prywatna nie może korzystać z uprawnień zastrzeżonych dla sądów, a przywilej jednostronnego wystawiania tytułów egzekucyjnych narusza zasadę równości stron.
Trybunał wskazał, że kredytobiorcy byli pozbawieni realnych instrumentów obrony, a cały ciężar udowodnienia bezprawności działań banku spadał na dłużnika. Utrata majątku mogła więc nastąpić bez uprzedniego rozpoznania sprawy przez sąd.
Skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego
Po publikacji orzeczenia w Dzienniku Ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 559) przepisy dotyczące bankowych tytułów egzekucyjnych utraciły moc 1 sierpnia 2016 r. Od tego momentu banki, tak jak inne podmioty, muszą dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej, składając pozew i udowadniając istnienie długu.
Wielu dłużników zyskało również możliwość wznowienia postępowań egzekucyjnych prowadzonych wcześniej na podstawie BTE. W orzecznictwie sądowym pojawiły się liczne przypadki, w których uznano, że egzekucja została wszczęta bez ważnego tytułu prawnego, a bank jest zobowiązany do zwrotu wyegzekwowanych kwot.
Czy można odzyskać pieniądze wyegzekwowane na podstawie BTE?
Jeżeli egzekucja została przeprowadzona w oparciu o nieważny bankowy tytuł egzekucyjny, dłużnik może domagać się zwrotu nienależnego świadczenia na podstawie art. 405 Kodeksu cywilnego. W wielu sprawach sądy przyznają rację kredytobiorcom, zwłaszcza gdy bank nie potrafi wykazać, że środki zostały uzyskane zgodnie z prawem.
Możliwe jest także złożenie wniosku o wznowienie postępowania w trybie art. 4011 k.p.c., jeśli sprawa zakończyła się przed 2016 r. Wznowienie to pozwala uchylić wcześniejsze orzeczenie i odzyskać utracone środki.
Znaczenie BTE w dzisiejszych sprawach bankowych
Mimo że instytucja BTE została zniesiona, jej skutki są wciąż odczuwalne. Do kancelarii wciąż trafiają klienci, wobec których przed laty prowadzono egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego. W wielu przypadkach możliwe jest odzyskanie pieniędzy, usunięcie wpisu z BIK lub dochodzenie odszkodowania od banku.
Sprawy te pokazują, że niekonstytucyjność przepisów może mieć realne, finansowe konsekwencje – i warto wracać do postępowań, które prowadzono w oparciu o wadliwy instrument prawny.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
