Art. 271 kodeksu karnego dotyczy poświadczenia nieprawdy przez osobę uprawnioną do wystawienia dokumentu, czyli potwierdzenia w nim okoliczności niezgodnych z rzeczywistością. To jedno z najczęstszych przestępstw w obrocie gospodarczym i administracji publicznej – obejmuje m.in. błędne faktury, protokoły, zaświadczenia, raporty i umowy.
Na czym polega poświadczenie nieprawdy
Art. 271 kk penalizuje zachowanie osoby, która wystawia dokument zawierający fałszywe dane co do okoliczności mających znaczenie prawne. Chodzi nie tylko o dokumenty urzędowe, ale też firmowe – jeśli wywołują skutki prawne (np. rozliczenia podatkowe, raporty dla KNF, protokoły odbioru robót, oświadczenia dla banku).
Kto ponosi odpowiedzialność z art. 271 kk
- funkcjonariusz publiczny (np. urzędnik, notariusz, pracownik samorządowy),
- osoba uprawniona do wystawiania dokumentów (np. główna księgowa, dyrektor finansowy, kierownik projektu),
- współsprawcy – np. zlecający poświadczenie nieprawdy, jeśli działają wspólnie i w porozumieniu (art. 18 kk).
Zagrożenie karą i typy kwalifikowane
Podstawowy typ z art. 271 §1 kk zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Typ kwalifikowany (§3) – gdy poświadczenie ma na celu osiągnięcie korzyści majątkowej lub osobistej – podlega surowszej karze, do 8 lat pozbawienia wolności.
Granica między błędem a przestępstwem
Nie każde błędne oświadczenie w dokumencie oznacza przestępstwo. Aby doszło do odpowiedzialności karnej, musi istnieć świadomość nieprawdziwości i zamiar potwierdzenia faktu niezgodnego z rzeczywistością.
Sam błąd, pomyłka rachunkowa czy błędna interpretacja danych nie stanowi czynu zabronionego.
Linie obrony w praktyce
- Brak zamiaru bezpośredniego – działanie w przekonaniu o prawdziwości danych, np. w oparciu o cudze zestawienia lub raporty.
- Brak znaczenia prawnego dokumentu – np. wewnętrzne notatki lub dokumenty robocze, które nie wywołują skutków prawnych.
- Błąd proceduralny – uchybienia formalne nie wpływają na treść oświadczenia (np. niewłaściwy podpis, brak daty).
- Brak skutku w postaci szkody lub korzyści – ogranicza kwalifikację do §1 zamiast §3.
Dowody i rola biegłego
W sprawach o poświadczenie nieprawdy istotne są:
- oryginały dokumentów (często zleca się ekspertyzę grafologiczną lub cyfrową),
- korespondencja e-mailowa i metadane plików,
- zeznania świadków potwierdzających intencję lub procedury,
- opinia biegłego z zakresu rachunkowości lub finansów.
Zobacz również
tel. 32 307 01 77
[email protected]
