ZUS po latach żąda składek – przedawnienie i strategia obrony

Spis treści

• Czym jest przedawnienie składek w ZUS
• Ile wynosi termin przedawnienia zobowiązań
• Kiedy bieg przedawnienia się przerywa
• Jakie działania ZUS przerywają przedawnienie
• Jak się bronić przed roszczeniem ZUS po latach
• Orzecznictwo i praktyka – jak sądy oceniają spóźnione decyzje
• FAQ – najczęstsze pytania o przedawnienie składek

Czym jest przedawnienie składek w ZUS

Przedawnienie składek to instytucja prawa publicznego, która chroni płatników przed dochodzeniem zaległości po zbyt długim czasie.
Zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, po upływie określonego terminu ZUS nie może już egzekwować należności.

Nie oznacza to jednak, że po 5 latach można czuć się bezpiecznie – ZUS ma wiele narzędzi, aby bieg terminu przerwać i rozpocząć go na nowo.

Ile wynosi termin przedawnienia zobowiązań

Podstawowy termin przedawnienia składek ZUS wynosi 5 lat – liczony od dnia, w którym składka powinna być zapłacona.
Do końca 2011 roku obowiązywał jeszcze 10-letni termin, ale nowelizacja skróciła ten okres.

Jeśli jednak ZUS przerwie bieg przedawnienia, np. poprzez wszczęcie postępowania lub wydanie decyzji, termin zaczyna biec od nowa.

Kiedy bieg przedawnienia się przerywa

Bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany przez:

• wydanie decyzji o wysokości należnych składek,
• wysłanie upomnienia lub tytułu wykonawczego,
• wystąpienie do sądu lub komornika o egzekucję,
• wystąpienie o zabezpieczenie majątku płatnika,
• wystąpienie o odpowiedzialność osób trzecich (np. członków zarządu spółki).

Po każdym takim zdarzeniu termin przedawnienia biegnie od nowa – co oznacza, że realnie ZUS może dochodzić składek nawet po wielu latach, jeśli regularnie podejmował czynności egzekucyjne.

Jakie działania ZUS przerywają przedawnienie

Nie każde pismo z ZUS przerywa przedawnienie. Kluczowe znaczenie mają czynności, które:

• formalnie potwierdzają dług (np. decyzja określająca należność),
• skutkują wszczęciem postępowania egzekucyjnego,
• zostały doręczone płatnikowi w sposób prawidłowy.

ZUS często powołuje się na „czynności wewnętrzne”, które faktycznie nie przerywają biegu – dlatego warto każdorazowo weryfikować, czy doręczenie i forma czynności spełniała wymogi prawa.

Jak się bronić przed roszczeniem ZUS po latach

Najważniejsze jest sprawdzenie, czy roszczenie nie uległo przedawnieniu – i czy ZUS ma dowody na przerwanie biegu.
W postępowaniu przed sądem można podnosić zarzut przedawnienia już w odpowiedzi na odwołanie od decyzji.

Pomocne dokumenty to:

• potwierdzenia doręczeń decyzji i pism,
• harmonogram kontroli i postępowań,
• pisma wzywające do zapłaty,
• kopie tytułów wykonawczych.

Warto również wystąpić do ZUS o pełną historię postępowania i sprawdzić, czy organ nie popełnił błędów formalnych.

Orzecznictwo i praktyka – jak sądy oceniają spóźnione decyzje

W orzecznictwie sądów powszechnych i administracyjnych wielokrotnie wskazywano, że organ nie może dowolnie wydłużać terminu przedawnienia.
Jeśli decyzja została wydana po jego upływie, a bieg nie został skutecznie przerwany, roszczenie wygasa z mocy prawa.

Warto powołać się m.in. na:

• wyrok Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2023 r., III USKP 18/22 – „ZUS nie może dowolnie zawieszać biegu przedawnienia poprzez czynności techniczne”,
• wyrok WSA w Warszawie z 19 lipca 2022 r., III SA/Wa 255/22 – „Brak skutecznego doręczenia decyzji nie przerywa biegu terminu”.

W praktyce sądy często uchylają decyzje ZUS wydane po terminie, o ile płatnik skutecznie podniesie zarzut przedawnienia.

FAQ – najczęstsze pytania o przedawnienie składek

Czy ZUS może dochodzić składek po 10 latach?

Tylko jeśli wcześniej skutecznie przerwał bieg przedawnienia, np. przez wydanie decyzji lub wszczęcie egzekucji. Samo przypomnienie o długu nie wystarczy.

Czy mogę sam powołać się na przedawnienie?

Tak – zarzut przedawnienia można zgłosić w każdym stadium postępowania, ale najlepiej już w odwołaniu od decyzji ZUS.

Czy zawieszenie działalności przerywa przedawnienie?

Nie. Samo zawieszenie działalności gospodarczej nie wpływa na bieg przedawnienia składek.

Czy zapłata części długu „odświeża” termin?

Tak, częściowa spłata należności może być traktowana jako uznanie długu i w konsekwencji przerwać bieg terminu.

Powiązane artykuły

• Odwołanie od decyzji ZUS – jak wygrać sprawę
• ZUS kwestionuje działalność gospodarczą – co robić
• OZUSowanie umów zlecenia i B2B – kiedy ZUS może domagać się składek

Potrzebujesz pomocy w sporze z ZUS?

Adwokat Łukasz Oleś prowadzi sprawy o przedawnienie składek i uchylenie decyzji ZUS wydanych po terminie. Pomaga przedsiębiorcom i osobom fizycznym w odzyskaniu nienależnie zapłaconych należności. Skontaktuj się, by przeanalizować swoją sprawę.