Policja musi teraz robić zdjęcia przy okazaniu – co zmienia nowelizacja KPK 2025?

Co dokładnie zmienia nowelizacja KPK z 2025 r.?

15 października 2025 r. Prezydent podpisał nowelizację Kodeksu postępowania karnego, która
wprowadza nowy art. 173 § 3a KPK. Zgodnie z nim:

➡️ Policja i prokuratura muszą załączać do protokołu zdjęcia wszystkich osób okazywanych.

To nowy, twardy obowiązek organów ścigania. Ma on zapewnić, że okazanie będzie udokumentowane
nie tylko w protokole, ale także materiałem wizualnym, który pozwala później zweryfikować prawidłowość czynności.

Dlaczego zdjęcia przy okazaniu będą obowiązkowe?

Dotychczas policja nie miała obowiązku wykonywania zdjęć osobom okazywanym. Oznaczało to,
że po latach – w sądzie czy przy kontroli odwoławczej – nie dało się ocenić, czy osoby
okazywane rzeczywiście były do siebie podobne i czy procedura została przeprowadzona rzetelnie.

Nowelizacja ma na celu:

• zwiększenie wierności dowodu,
• zapobieganie manipulacjom przy okazaniu,
• ochronę zarówno pokrzywdzonych, jak i podejrzanych,
• ułatwienie sądom oceny prawidłowości czynności.

Jak wyglądało okazanie przed nowelizacją?

Przed wprowadzeniem art. 173 § 3a KPK okazanie było dokumentowane wyłącznie:

• protokołem,
• czasem nagraniem audio lub audio-wideo (ale nie obowiązkowo),
• opisami funkcjonariuszy.

Brak zdjęć był częstym problemem w procesach karnych – obrońcy podnosili, że bez nich
nie wiadomo, czy osoby okazywane były rzeczywiście podobne, czy nie doszło do „podpowiadania” świadkowi.

Jakie obowiązki mają policja i prokuratura?

Po nowelizacji organ dokonujący okazania musi:

• wykonać zdjęcia wszystkim osobom okazywanym (przynajmniej poglądowe),
• załączyć je do protokołu okazania,
• zapewnić, aby zdjęcia wiernie przedstawiały wygląd uczestników,
• przechowywać fotografie razem z aktami sprawy.

Jeśli zdjęcia nie zostaną wykonane, organ musi wskazać podstawę prawną i przyczynę –
ale tylko wtedy, gdy zachodzi ustawowy wyjątek (patrz niżej).

Kiedy zdjęcia nie są wymagane?

Nowelizacja przewiduje jeden wyjątek:

➡️ Zdjęć nie trzeba wykonywać, jeżeli okazanie zostało utrwalone nagraniem audio-wideo.

Jeżeli organ dysponuje pełnym nagraniem z przebiegu okazania, zdjęcia są zbędne,
bo materiał wideo w sposób kompletny dokumentuje podobieństwo i wygląd osób.

Co oznacza to dla podejrzanych i świadków?

Zmiana wzmacnia pozycję procesową obu stron:

• Dla świadków – łatwiej wykazać, że rozpoznanie było rzetelne.
• Dla podejrzanych – można weryfikować, czy dobór osób okazywanych nie sugerował rozpoznania.
• Dla pokrzywdzonych – większa pewność, że identyfikacja sprawcy była prawidłowa.

W wielu procesach o rozbój, kradzież, czy przestępstwa seksualne
okazanie jest kluczowym dowodem. Jego rzetelność ma ogromne znaczenie.

Czy brak zdjęć unieważni okazanie?

Nowelizacja nie wprowadza sankcji nieważności. To oznacza, że:

➡️ brak zdjęć nie powoduje automatycznego wyeliminowania okazania z procesu.

Ale — co istotne — będzie to poważny argument dla obrońcy.
Sąd musi ocenić, czy organ prawidłowo przeprowadził czynność i czy rozpoznanie nie było wadliwe.

W praktyce może to obniżać wiarygodność dowodu, a w skrajnych przypadkach prowadzić
do jego pominięcia lub uznania za niewiarygodny.

FAQ – okazanie po nowelizacji KPK

Czy policja zawsze musi robić zdjęcia przy okazaniu?

Tak – chyba że czynność została nagrana audio-wideo.

Czy mogę odmówić udziału w okazaniu jako podejrzany?

Nie – podejrzany ma obowiązek poddać się czynności procesowej.

Czy mogę poprosić o udział adwokata przy okazaniu?

Tak – adwokat może uczestniczyć i zgłaszać uwagi do protokołu.

Czy brak zdjęć unieważnia okazanie?

Nie, ale może podważać wiarygodność czynności.

Kiedy potrzebny jest adwokat przy okazaniu?

Obecność adwokata jest szczególnie wskazana, gdy:

• istnieje ryzyko błędnego rozpoznania,
• osoba okazywana różni się od pozostałych uczestników,
• organ w oczywisty sposób narusza procedurę,
• rozpoznanie ma kluczowe znaczenie dla całej sprawy.

Adwokat może od razu zgłaszać zastrzeżenia do sposobu okazywania i zadbać o to, by materiał dowodowy był rzetelny.

tel. 32 307 01 77
[email protected]