Wskaźnik WIBOR, czyli Warsaw Interbank Offered Rate, jest kluczowym elementem w kształtowaniu oprocentowania kredytów o zmiennej stopie procentowej w Polsce. Jego wartość wpływa na wysokość rat kredytów hipotecznych i konsumpcyjnych, a także innych produktów finansowych. W ostatnich latach pojawiły się jednak kontrowersje dotyczące sposobu ustalania WIBOR-u i pytania, czy banki mogą nim manipulować. Poniżej przedstawiamy najważniejsze kwestie związane z tym zagadnieniem.
Jak ustalany jest WIBOR?
WIBOR to stopa procentowa, po jakiej banki deklarują gotowość pożyczania środków innym bankom na rynku międzybankowym. Proces ustalania tego wskaźnika odbywa się na podstawie deklaracji banków uczestniczących w panelu referencyjnym, które zgłaszają swoje stawki. Następnie na ich podstawie obliczana jest średnia wartość, z pominięciem najwyższych i najniższych ofert.
Podstawą prawną funkcjonowania WIBOR-u są przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011, znane jako BMR (Benchmark Regulation), które nakładają na administratorów wskaźników obowiązek zapewnienia ich przejrzystości i zgodności z rzeczywistymi warunkami rynkowymi.
Czy WIBOR jest w pełni transparentny?
Pomimo regulacji, proces ustalania WIBOR-u budzi wątpliwości co do swojej przejrzystości. Kluczowe kontrowersje obejmują:
- Deklaratywność stawek: Banki zgłaszają stawki, po jakich są gotowe pożyczać środki, jednak rzeczywiste transakcje międzybankowe mogą być rzadkie, co ogranicza odzwierciedlenie realiów rynkowych.
- Brak kontroli nad zgłaszanymi wartościami: Niektóre źródła wskazują na możliwość manipulacji deklaracjami, jeśli banki mają interes w ustaleniu niższych lub wyższych stawek.
- Niewystarczająca jawność: Kredytobiorcy często nie otrzymują szczegółowych informacji o mechanizmie ustalania WIBOR-u i jego wpływie na ich umowy kredytowe.
Wątpliwości te znalazły odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowym, gdzie niektóre sądy zaczęły kwestionować legalność stosowania WIBOR-u w umowach kredytowych.
Przykłady kontrowersji związanych z WIBOR-em
Jednym z przełomowych wyroków był wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z 22 stycznia 2024 roku, w którym sąd uznał, że bank nie dopełnił obowiązku informacyjnego wobec kredytobiorcy dotyczącego mechanizmu WIBOR-u. W efekcie umowa kredytowa została unieważniona.
Dodatkowo, raporty NIK wskazywały na ograniczenia w nadzorze nad procesem ustalania WIBOR-u, co dodatkowo podważa zaufanie do tego wskaźnika.
Jakie są konsekwencje dla kredytobiorców i banków?
Kontrowersje wokół WIBOR-u mają istotne konsekwencje dla wszystkich uczestników rynku finansowego:
- Dla kredytobiorców: Kredytobiorcy mogą żądać unieważnienia umowy kredytowej lub zmniejszenia wysokości rat, jeśli wskaźnik WIBOR okaże się wadliwy.
- Dla banków: Banki mogą ponosić straty finansowe wynikające z roszczeń kredytobiorców oraz konieczności dostosowania swoich produktów do nowych regulacji.
- Dla rynku finansowego: Możliwe są zmiany w systemie ustalania wskaźników referencyjnych i większa kontrola nad ich przejrzystością.
Jak adwokat może pomóc w sprawach związanych z WIBOR-em?
Adwokat z Katowic lub innego miasta może zapewnić kompleksowe wsparcie prawne dla kredytobiorców, oferując:
- analizę umowy kredytowej pod kątem zgodności z przepisami,
- przygotowanie pozwu o unieważnienie umowy lub zmniejszenie zobowiązań,
- reprezentację klienta w sądzie,
- negocjacje z bankiem w celu polubownego rozwiązania sporu.
Skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej pozwala na skuteczne dochodzenie swoich praw oraz ochronę interesów finansowych w obliczu kontrowersji związanych z WIBOR-em.
