Darowizna dokonana jeszcze za życia spadkodawcy ma istotne znaczenie przy obliczaniu zachowku. W polskim prawie istnieje zasada, że wartość przekazanych darowizn dolicza się do spadku, aby chronić interesy osób najbliższych. W artykule wyjaśniamy, kiedy darowizna wpływa na wysokość zachowku, jak sąd dokonuje rozliczeń i jakie są wyjątki od tej zasady.
Darowizna a zachowek – podstawa prawna
Zgodnie z art. 993 kodeksu cywilnego, przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku darowizny dokonane przez spadkodawcę. Oznacza to, że nawet jeśli znaczna część majątku została rozdysponowana jeszcze za życia, osoby uprawnione do zachowku mogą żądać wyrównania swoich praw majątkowych.
Kiedy darowizna doliczana jest do spadku?
- darowizny dokonane na rzecz spadkobierców ustawowych – zawsze doliczane, niezależnie od daty,
- darowizny na rzecz innych osób – doliczane, jeśli zostały dokonane w ciągu 10 lat przed śmiercią spadkodawcy,
- darowizny drobne, zwyczajowo przyjęte – nie są uwzględniane.
Jak sąd rozlicza darowizny przy zachowku?
Sąd ustala tzw. substrat zachowku, czyli czystą wartość spadku powiększoną o darowizny podlegające doliczeniu. Następnie oblicza udział, jaki przysługiwałby uprawnionemu, i ustala należną mu kwotę zachowku. Wartość darowizny dolicza się według stanu z chwili jej dokonania, ale według cen z chwili orzekania.
Przykłady z praktyki
- rodzice podarowali jednemu dziecku mieszkanie 15 lat temu – darowizna ta nie będzie uwzględniona przy zachowku,
- ojciec przekazał synowi działkę 5 lat przed śmiercią – wartość działki zostanie doliczona do substratu zachowku,
- spadkodawca przekazał drobne kwoty pieniężne na prezenty urodzinowe – nie mają one znaczenia dla zachowku.
Darowizna a zachowek – najczęstsze spory
- czy darowizna była rzeczywiście drobna i zwyczajowo przyjęta,
- jaką wartość przypisać darowiźnie – problem rosnących cen nieruchomości,
- czy przekazana kwota była darowizną czy np. pożyczką,
- czy obdarowany spadkobierca powinien zaliczyć darowiznę na poczet swojego udziału.
FAQ – pytania i odpowiedzi
Czy wszystkie darowizny dolicza się do zachowku?
Nie – darowizny sprzed ponad 10 lat na rzecz osób spoza rodziny oraz drobne prezenty nie są brane pod uwagę.
Czy darowizna na rzecz jednego dziecka obniża zachowek dla innych?
Tak, jej wartość dolicza się do masy spadkowej i wpływa na wysokość należnych kwot dla pozostałych spadkobierców.
Czy można uniknąć doliczenia darowizny do zachowku?
W praktyce jedynym sposobem jest upływ 10 lat od darowizny dokonanej na rzecz osoby spoza kręgu spadkobierców ustawowych.
Czy darowizna pieniężna też jest uwzględniana?
Tak, o ile nie była drobna i zwyczajowo przyjęta – np. przelew dużej sumy na zakup mieszkania zostanie doliczony.
Pomoc adwokata w sprawach o zachowek
Spory o darowizny przy obliczaniu zachowku należą do najtrudniejszych spraw spadkowych. Adwokat pomaga ustalić, które darowizny podlegają doliczeniu, jak określić ich wartość oraz jak bronić się przed nadmiernymi roszczeniami. Profesjonalna reprezentacja przed sądem zwiększa szanse na korzystne rozstrzygnięcie.
tel. 323070177
[email protected]
