Zawiadomienie o przestępstwie jest istotnym narzędziem obywatelskiego udziału w wymiarze sprawiedliwości. Jednak w sytuacji, gdy ktoś świadomie składa fałszywe zawiadomienie, naraża się na odpowiedzialność karną. Co grozi za zgłoszenie przestępstwa, które nie miało miejsca? Kiedy organy ścigania mogą postawić zarzuty osobie zawiadamiającej?
Czym jest fałszywe zawiadomienie?
Fałszywe zawiadomienie polega na celowym i świadomym poinformowaniu policji, prokuratury lub innego organu o zdarzeniu, które nie stanowiło przestępstwa lub które w ogóle nie miało miejsca. Taki czyn jest zagrożony odpowiedzialnością karną na podstawie art. 238 kodeksu karnego.
„Kto zawiadamia o przestępstwie, lub o przestępstwie skarbowym organ powołany do ścigania wiedząc, że przestępstwa nie popełniono, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”
Jakie są przykłady fałszywych zawiadomień?
Do typowych sytuacji należą:
- zgłoszenie fikcyjnego napadu lub kradzieży,
- pomówienie osoby, z którą zgłaszający ma konflikt,
- fałszywe doniesienia o przemocy domowej,
- składanie zawiadomień z zemsty, szantażu lub manipulacji.
W takich przypadkach organy ścigania po stwierdzeniu, że przestępstwo nie miało miejsca, mogą wszcząć odrębne postępowanie przeciwko zgłaszającemu.
Czy zawsze trzeba mieć pewność przed złożeniem zawiadomienia?
Nie. Prawo nie wymaga od obywatela, by miał stuprocentową pewność, że doszło do przestępstwa. Wystarczy, że zawiadomienie wynika z uzasadnionego podejrzenia. O fałszywym zawiadomieniu mówimy tylko wtedy, gdy zgłaszający wie, że nie doszło do przestępstwa, a mimo to informuje o nim organy ścigania.
Czym różni się fałszywe zawiadomienie od fałszywych zeznań?
Choć oba czyny są karalne, różnią się formą:
- fałszywe zawiadomienie – to zgłoszenie nieprawdziwego przestępstwa,
- fałszywe zeznania – to świadome kłamstwo w trakcie przesłuchania, np. na policji lub w sądzie (art. 233 k.k.).
Oba przestępstwa mogą wystąpić razem – np. osoba najpierw składa fałszywe zawiadomienie, a potem potwierdza nieprawdę w zeznaniach.
Jakie są konsekwencje prawne?
Fałszywe zawiadomienie może skutkować:
- karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat,
- obciążeniem kosztami niepotrzebnego śledztwa,
- obniżeniem wiarygodności zgłaszającego w przyszłych sprawach,
- roszczeniami cywilnymi ze strony pomówionej osoby (np. o naruszenie dóbr osobistych).
Jak udowadnia się fałszywe zawiadomienie?
Organ ścigania musi wykazać, że:
- zawiadamiający wiedział, że przestępstwa nie było,
- działał z zamiarem wszczęcia postępowania przeciwko konkretnej osobie lub bezpodstawnie,
- jego działanie miało charakter celowy, nie wynikało z pomyłki.
Podsumowanie
Fałszywe zawiadomienie o przestępstwie to nie tylko marnowanie czasu i środków organów ścigania, ale także przestępstwo, za które można ponieść poważne konsekwencje. Każde zgłoszenie powinno być przemyślane, a w przypadku wątpliwości – warto zasięgnąć porady prawnika. Ochrona interesu publicznego nie może być narzędziem do prowadzenia prywatnych wojen.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
