Czym jest zachowek?
Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która ma na celu ochronę najbliższych członków rodziny zmarłego przed całkowitym pominięciem w dziedziczeniu. Uprawnienie do zachowku wynika z art. 991 Kodeksu cywilnego. Osoby, które mają prawo do zachowku, to najczęściej dzieci, małżonek oraz rodzice zmarłego (jeśli nie ma dzieci).
Jeżeli spadkodawca w testamencie przekazał majątek innym osobom, uprawnieni do zachowku mogą domagać się rekompensaty w formie pieniężnej od spadkobierców testamentowych lub obdarowanych.
Kto jest uprawniony do zachowku?
Prawo do zachowku przysługuje najbliższym członkom rodziny zmarłego, w tym:
- Dzieciom (również adoptowanym) oraz ich zstępnym (wnukom, prawnukom).
- Małżonkowi zmarłego.
- Rodzicom zmarłego, jeśli nie pozostawił dzieci.
Zachowek nie przysługuje osobom, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia, wydziedziczone w testamencie zgodnie z przepisami prawa lub które odrzuciły spadek.
Jak obliczyć wysokość zachowku?
Wysokość zachowku to ułamek udziału spadkowego, który przypadłby danej osobie w przypadku dziedziczenia ustawowego. Wartość zachowku wynosi:
- 1/2 udziału spadkowego: dla osób pełnoletnich i zdolnych do pracy.
- 2/3 udziału spadkowego: dla osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy.
Przy obliczaniu zachowku należy wziąć pod uwagę tzw. substrat zachowku, czyli wartość całego spadku powiększoną o darowizny dokonane przez spadkodawcę i pomniejszoną o długi spadkowe.
Przykład obliczenia zachowku:
Załóżmy, że spadkodawca pozostawił majątek o wartości 600 000 zł i miał troje dzieci oraz małżonka. Dzieci w przypadku dziedziczenia ustawowego otrzymałyby po 1/4 spadku, a małżonek również 1/4. Jeśli jedno z dzieci zostało pominięte w testamencie, przysługuje mu zachowek wynoszący:
- 1/2 z 1/4 wartości spadku: 1/8 z 600 000 zł = 75 000 zł (dla osoby pełnoletniej zdolnej do pracy).
- 2/3 z 1/4 wartości spadku: 2/12 z 600 000 zł = 100 000 zł (dla osoby małoletniej lub niezdolnej do pracy).
Jakie darowizny wpływają na obliczenie zachowku?
Podczas obliczania zachowku uwzględnia się darowizny, które spadkodawca przekazał za życia. Darowizny na rzecz osób bliskich (np. dzieci) są wliczane do substratu zachowku, chyba że zostały dokonane ponad 10 lat przed śmiercią spadkodawcy i na rzecz osób spoza kręgu spadkobierców ustawowych.
Darowizny o dużej wartości mogą znacząco wpłynąć na wysokość zachowku, dlatego ważne jest, aby dokładnie je uwzględnić w wyliczeniach.
Jakie koszty wiążą się z dochodzeniem zachowku?
Dochódzenie zachowku wiąże się z pewnymi kosztami, które obejmują:
- Opłatę sądową: Wysokość opłaty od pozwu o zachowek wynosi 5% wartości przedmiotu sporu.
- Opinię rzeczoznawcy: Jeśli konieczna jest wycena składników majątku, np. nieruchomości, koszty te mogą wynosić od kilkuset do kilku tysięcy złotych.
- Honorarium adwokata: Koszty pomocy prawnej zależą od stopnia skomplikowania sprawy i ustaleń indywidualnych.
Jak adwokat może pomóc?
Adwokat może pomóc w dochodzeniu zachowku na każdym etapie postępowania, w tym:
- Sporządzeniu pisma o zapłatę zachowku oraz pozwu sądowego.
- Reprezentowaniu klienta w negocjacjach z innymi spadkobiercami.
- Analizie darowizn i dokumentacji dotyczącej spadku.
- Zapewnieniu wsparcia w postępowaniu sądowym, w tym przed sądami wyższych instancji.
Profesjonalna pomoc prawna pozwala na skuteczne dochodzenie swoich praw oraz uniknięcie błędów proceduralnych, które mogłyby wpłynąć na wynik sprawy.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
