Czy konkubinat obniża lub wyklucza alimenty dla byłego małżonka? Praktyka sądów i aktualne poglądy

Kiedy był małżonek może żądać alimentów?

Zgodnie z art. 60 KRO były małżonek może domagać się alimentów, jeżeli:

• pozostaje w niedostatku (obowiązek przy rozwodzie bez winy), lub
• jego sytuacja materialna poważnie pogorszyła się wskutek rozwodu (obowiązek wobec małżonka niewinnego).

Oznacza to, że rozwód sam w sobie nie daje prawa do alimentów – muszą istnieć określone przesłanki faktyczne.

Czy wejście w konkubinat wpływa na obowiązek alimentacyjny?

W praktyce orzeczniczej to jedno z najczęstszych pytań:
czy były małżonek, który żyje w konkubinacie, nadal może żądać alimentów?

Ustawa wprost nie reguluje konkubinatu. Ale – jak pokazuje analiza w materiale Legalis –
może on wpływać na:

• „usprawiedliwione potrzeby” rozwiedzionego małżonka,
• „możliwości zarobkowe i majątkowe” drugiej strony,
• ocenę, czy żądanie alimentów nie stanowi nadużycia prawa.

Jednocześnie wejście w konkubinat nie powoduje automatycznego wygaśnięcia alimentów, jak w przypadku zawarcia nowego małżeństwa.

Literalne brzmienie art. 60 KRO – co mówi ustawa?

W art. 60 § 3 KRO wskazano jednoznacznie:

obowiązek alimentacyjny wygasa, gdy uprawniony zawrze nowy związek małżeński.

Ustawa nie przewiduje takiego skutku dla konkubinatu.
Ale – jak podkreśla autorka analizowanego opracowania – oznacza to tylko tyle, że:

➡️ konkubinat nie wywołuje automatycznego wygaśnięcia obowiązku,
➡️ ale może wpływać na ocenę, czy alimenty są dalej należne.

Trzy podejścia w orzecznictwie do konkubinatu byłego małżonka

Z materiału Legalis wynika, że w orzecznictwie funkcjonują trzy główne podejścia:

1) Konkubinat jako surogat małżeństwa → alimentów być nie powinno

Sądy posługujące się tym podejściem uznają, że wejście w trwały, stabilny związek,
z elementami wspólnoty gospodarczej, znajduje się „poza celem alimentacji” –
bo obowiązek alimentacyjny nie może wyręczać nowego partnera.

2) Pełna indywidualizacja → konkubinat może, ale nie musi wpływać

Najbardziej wyważone podejście, polegające na analizie:

• stopnia trwałości związku,
• wspólnego gospodarstwa domowego,
• współuczestniczenia w kosztach życia,
• rzeczywistego wsparcia materialnego nowego partnera.

3) Konkubinat jest irrelewantny → liczy się tylko małżeństwo

To podejście formalistyczne: skoro ustawodawca nie wymienił konkubinatu, sąd nie może go badać.

Jak pokazuje cała analiza z Legalis – podejście nr 2 jest dziś dominujące i najbardziej racjonalne.

Które podejście dominuje obecnie? Praktyka sądów

W praktyce sądy coraz częściej badają:

• czy były małżonek w konkubinacie prowadzi wspólne gospodarstwo domowe,
• czy partner uczestniczy w kosztach utrzymania,
• czy sytuacja finansowa uprawnionego rzeczywiście się pogorszyła po rozwodzie,
• czy żądanie alimentów nie jest próbą przerzucenia kosztów na byłego małżonka.

Jeżeli nowy partner faktycznie przejął część kosztów życia –
sąd może uznać, że alimenty są nienależne albo powinny zostać znacząco obniżone.

Jeżeli związek jest świeży, niestabilny, bez wspólnych finansów – zwykle nie wpływa on na alimenty.

Art. 5 KC – nadużycie prawa jako podstawa oddalenia żądania

Autorka opracowania zwraca uwagę na bardzo ważny argument:

➡️ żądanie alimentów przez osobę pozostającą w trwałym, stabilnym konkubinacie
może zostać uznane za nadużycie prawa (art. 5 KC).

Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy:

• partner w oczywisty sposób łoży na utrzymanie,
• strony prowadzą wspólny budżet,
• związek ma charakter zbliżony do małżeństwa,
• uprawniony ma dobre warunki materialne, ale nadal domaga się alimentów.

Sądy chętnie korzystają z art. 5 KC w sprawach, gdzie formalnie warunki z art. 60 KRO są spełnione,
ale żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Jak udowodnić wpływ konkubinatu na alimenty?

Najczęściej przydatne są dowody:

• zeznania świadków,
• wydruki przelewów partnera na wspólne koszty,
• dowody na wspólne zamieszkanie,
• rachunki za media na partnera,
• informacje o wspólnych zakupach, wyjazdach, inwestycjach.

Kluczowe jest udowodnienie, że sytuacja majątkowa uprawnionego realnie się poprawiła dzięki partnerowi.

FAQ – alimenty a nowy związek byłego małżonka

Czy po wejściu w konkubinat alimenty automatycznie się kończą?

Nie. Wygaśnięcie następuje tylko po zawarciu nowego małżeństwa.

Czy sąd może obniżyć alimenty z powodu konkubinatu?

Tak – jeżeli partner faktycznie pomaga finansowo i poprawia sytuację uprawnionego.

Czy sąd może całkowicie odmówić alimentów?

Tak – zwłaszcza przy powołaniu się na art. 5 KC (nadużycie prawa).

Czy konkubinat zawsze ma znaczenie?

Nie. Jeżeli związek jest niestabilny lub bez wspólnych finansów, sąd może go pominąć.

Czy warto zbierać dowody dotyczące sytuacji finansowej partnera byłej żony/męża?

Tak, ale tylko te, które mają znaczenie dla oceny wspólnoty gospodarczej.

Kiedy warto skonsultować sprawę z adwokatem?

W szczególności:

• gdy były małżonek pozostaje w trwałym konkubinacie,
• a mimo to domaga się wysokich alimentów,
• gdy chcemy obniżyć lub uchylić alimenty,
• gdy sytuacja materialna znacznie się zmieniła,
• gdy konieczne jest powołanie się na art. 5 KC.

Profesjonalna pomoc adwokata pozwala dobrać strategię dowodową i przekonać sąd,
że alimenty nie są już zasadne albo powinny zostać zmniejszone.

tel. 32 307 01 77
[email protected]