W polskim prawie osoba pełniąca funkcję „słupa” może ponieść odpowiedzialność karną na podstawie różnych przepisów, w zależności od charakteru popełnionego przestępstwa.
Przestępstwa podatkowe i gospodarcze:
- Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu karnego skarbowego, za podanie nieprawdziwych danych lub zatajenie prawdy w deklaracjach podatkowych grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.
- „Słup” uczestniczący w fikcyjnych transakcjach może również odpowiadać za fałszowanie dokumentów (art. 270 Kodeksu karnego) lub poświadczanie nieprawdy (art. 271 K.k.).
Pranie pieniędzy:
Zgodnie z art. 299 § 1 K.k., udział w procederze „prania pieniędzy” grozi karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Nawet jeśli „słup” nie miał pełnej świadomości celu działań, sąd ocenia, czy osoba mogła domyślić się nielegalnego charakteru transakcji.
Działanie na szkodę wierzycieli:
Art. 300 K.k. penalizuje działania mające na celu udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzycieli, w tym ukrywanie majątku.
Odpowiedzialność cywilna i finansowa „słupa”.
„Słup” może również ponosić odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone przez swoją formalną działalność. Wierzyciele, urząd skarbowy czy inne poszkodowane podmioty mogą dochodzić roszczeń od osoby, która formalnie prowadziła działalność gospodarczą lub była właścicielem majątku użytego do popełnienia przestępstwa.
Egzekucja majątkowa:
Wierzyciele mogą dochodzić swoich roszczeń z majątku „słupa”, nawet jeśli był on osobą pozbawioną realnego wpływu na działalność firmy.
Odpowiedzialność za długi:
Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, członkowie zarządu spółki ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, jeśli egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna (art. 299 Kodeksu spółek handlowych).
Czy „słup” może uniknąć odpowiedzialności?
Osoby działające jako „słupy” często nie są świadome pełnej skali nielegalnej działalności, w której uczestniczą. Aby uniknąć odpowiedzialności karnej lub cywilnej, mogą:
Współpracować z organami ścigania:
W wielu przypadkach prokuratura oferuje łagodniejsze traktowanie osobom, które zdecydują się na współpracę i ujawnią szczegóły działania grupy przestępczej.
Udowodnić brak winy:
Kluczowe jest wykazanie, że osoba działała w wyniku błędu, nacisku lub wprowadzenia w błąd przez osoby trzecie. W takich przypadkach może zostać uznana za ofiarę, a nie współsprawcę.
Rola adwokata w obronie „słupa”
Adwokat odgrywa kluczową rolę w analizie sytuacji prawnej „słupa” oraz w jego obronie przed sądem. Pomoc prawna obejmuje:
- analizę akt sprawy i ocenę możliwości obrony,
- przygotowanie strategii procesowej, w tym ewentualnego wniosku o dobrowolne poddanie się karze,
- reprezentację klienta przed organami ścigania i sądem,
- negocjacje z prokuraturą w celu złagodzenia kary.
Przykładowe przepisy, które mogą mieć zastosowanie w takich sprawach, to:
- Art. 270–299 Kodeksu karnego (fałszowanie dokumentów, oszustwa gospodarcze, pranie pieniędzy),
- Art. 56 Kodeksu karnego skarbowego (podawanie nieprawdziwych danych),
- Art. 299 Kodeksu spółek handlowych (odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki).
Skorzystanie z pomocy adwokata może być decydujące w wykazaniu rzeczywistej roli „słupa” i ograniczeniu jego odpowiedzialności.
