Puste faktury, czyli dokumenty sprzedaży wystawiane w sposób niezgodny z rzeczywistością, to jeden z poważniejszych problemów w obszarze przestępstw gospodarczych. Zgodnie z polskim prawem, takie działania mogą prowadzić do odpowiedzialności karnej, zarówno dla osób wystawiających, jak i korzystających z takich dokumentów. W niniejszym artykule wyjaśnimy, czym są puste faktury, jakie przepisy regulują ich wystawianie i jakie konsekwencje grożą za ich wykorzystanie.
Czym są puste faktury?
Puste faktury to dokumenty księgowe, które nie odzwierciedlają rzeczywistej transakcji gospodarczej. Mogą być one wystawiane w celu:
- zawyżenia kosztów podatkowych,
- wyłudzenia nienależnego zwrotu podatku VAT,
- ukrycia nielegalnych transakcji,
- fałszowania danych księgowych.
Takie faktury często są wykorzystywane w przestępczych schematach, takich jak karuzele podatkowe, które polegają na wyłudzaniu podatku VAT poprzez łańcuch fałszywych transakcji między fikcyjnymi podmiotami.
Przepisy regulujące wystawianie pustych faktur
Odpowiedzialność za wystawianie pustych faktur wynika przede wszystkim z przepisów Kodeksu karnego skarbowego oraz Kodeksu karnego:
- Art. 62 § 2 Kodeksu karnego skarbowego – penalizuje wystawianie nierzetelnych faktur oraz posługiwanie się nimi w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Za takie działania grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności do lat 5.
- Art. 271a Kodeksu karnego – wprowadza sankcje za wystawianie i używanie fałszywych faktur w obrocie gospodarczym. W zależności od wartości faktury kara może wynosić:
-
- od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności – dla faktur o znacznej wartości,
- od 3 do 25 lat pozbawienia wolności – dla faktur o wartości przekraczającej 10 milionów złotych.
- Art. 286 § 1 Kodeksu karnego – przestępstwo oszustwa może być zastosowane wobec osób, które za pomocą pustych faktur wprowadzają w błąd organy podatkowe w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
Kto ponosi odpowiedzialność za puste faktury?
Odpowiedzialność karna za puste faktury spoczywa na:
- Wystawcy faktury – osoba wystawiająca nierzetelny dokument, wiedząc, że nie odzwierciedla on rzeczywistej transakcji.
- Korzystającym z faktury – podmiot, który wykorzystuje fałszywą fakturę w swojej dokumentacji księgowej, np. w celu obniżenia zobowiązań podatkowych.
- Osobach uczestniczących w przestępczym schemacie – wszyscy uczestnicy karuzeli podatkowej mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za współudział.
Przykłady sytuacji rodzących odpowiedzialność karną
- Firma A wystawia fakturę na usługę, która nigdy nie została wykonana, i przekazuje ją firmie B, która wprowadza dokument do swojej księgowości, zmniejszając podstawę opodatkowania.
- Osoba fizyczna posługuje się fałszywą fakturą na zakup towarów, aby wyłudzić zwrot VAT od urzędu skarbowego.
- Uczestnicy zorganizowanej grupy przestępczej tworzą fikcyjne firmy, które wzajemnie wystawiają sobie puste faktury, generując fikcyjny obrót gospodarczy.
Konsekwencje prawne dla sprawców
Osoby wystawiające lub korzystające z pustych faktur mogą zostać ukarane:
- Kara pozbawienia wolności – w zależności od wartości faktur i skali przestępstwa kara może wynosić od kilku miesięcy do 25 lat.
- Kara grzywny – w wysokości uzależnionej od wartości szkody oraz stopnia zawinienia.
- Obowiązek naprawienia szkody – w przypadku, gdy działanie sprawcy doprowadziło do uszczuplenia wpływów do budżetu państwa.
- Dodatkowe sankcje administracyjne – takie jak zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
Rola adwokata w sprawach dotyczących pustych faktur
Adwokat odgrywa kluczową rolę w obronie osób oskarżonych o wystawianie lub posługiwanie się pustymi fakturami. Pomoc prawnika może obejmować:
- analizę dokumentacji księgowej i dowodów,
- przygotowanie strategii obrony,
- reprezentację klienta przed organami ścigania i sądami,
- negocjacje z prokuraturą w celu złagodzenia kary.
W przypadkach niesłusznego oskarżenia adwokat może dowodzić braku świadomości sprawcy lub wykazywać, że działania klienta nie miały charakteru przestępczego.
