Obrona konieczna jest jednym z podstawowych praw przysługujących każdemu obywatelowi. Została uregulowana w art. 25 § 1 Kodeksu karnego, który stanowi, że nie popełnia przestępstwa ten, kto działa w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Oznacza to, że każdy ma prawo bronić siebie, swojej rodziny czy mienia, gdy staje się obiektem ataku.
Granice obrony koniecznej są jednak określone w przepisach prawa. Obrona musi być proporcjonalna do zagrożenia, jakie stwarza zamach. Innymi słowy, podjęte działania obronne nie mogą być rażąco nieadekwatne do okoliczności, w których osoba się znajduje. Przekroczenie tych granic, np. zastosowanie przemocy niewspółmiernej do ataku, może prowadzić do odpowiedzialności karnej.
Przekroczenie granic obrony koniecznej – kiedy dochodzi do naruszenia prawa?
Przekroczenie granic obrony koniecznej zachodzi w sytuacji, gdy sposób, w jaki osoba broni siebie lub swojego mienia, jest nadmierny w stosunku do zagrożenia wynikającego z zamachu. Art. 25 § 2 Kodeksu karnego wskazuje, że przekroczenie obrony koniecznej może mieć miejsce w dwóch przypadkach:
- zastosowanie środków obrony, które są niewspółmiernie surowe,
- kontynuowanie działań obronnych, mimo że zagrożenie już ustało.
Przykładem może być sytuacja, gdy napastnik przerywa atak i próbuje uciec, a osoba broniąca się nadal stosuje wobec niego przemoc. W takich przypadkach organy ścigania analizują, czy działanie było uzasadnione i czy nie wykraczało poza granice konieczności.
Jakie konsekwencje grożą za przekroczenie granic obrony koniecznej?
Osoba, która przekracza granice obrony koniecznej, może odpowiadać karnie za swoje działania. W praktyce sądy biorą jednak pod uwagę okoliczności towarzyszące sytuacji, w tym intensywność zagrożenia oraz emocje i stres, pod jakimi znajdowała się osoba broniąca się. Zgodnie z art. 25 § 3 Kodeksu karnego sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeśli przekroczenie granic obrony koniecznej wynikało z „usprawiedliwionego strachu lub wzburzenia”.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt II KK 212/16, wskazuje, że w takich sytuacjach istotne jest uwzględnienie subiektywnego odczucia osoby broniącej się oraz jej prawa do ochrony życia i zdrowia. Sąd powinien ocenić, czy jej reakcja była wywołana realnym poczuciem zagrożenia.
Jak adwokat może pomóc w sprawie przekroczenia granic obrony koniecznej?
Pomoc adwokata w sprawach dotyczących przekroczenia granic obrony koniecznej jest nieoceniona. Adwokat może:
- przeanalizować okoliczności zdarzenia i ocenić, czy istnieją podstawy do uznania, że działania mieściły się w granicach obrony koniecznej,
- reprezentować klienta w postępowaniu karnym, przygotowując linię obrony opartą na obowiązujących przepisach i orzecznictwie,
- powołać dowody i świadków na potwierdzenie, że działanie klienta było adekwatne do sytuacji,
- wyjaśnić sądowi subiektywną perspektywę klienta, która mogła wpłynąć na sposób jego reakcji.
Skorzystanie z pomocy adwokata zwiększa szanse na sprawiedliwe rozstrzygnięcie sprawy i uniknięcie surowych konsekwencji prawnych.
tel. 323070177
[email protected]
