Równoważny system czasu pracy – jak liczyć normy i rekompensaty?

Czym jest równoważny system czasu pracy?

Równoważny system czasu pracy to szczególny model organizacji czasu pracy, w którym dobowy wymiar pracy może zostać wydłużony ponad standardowe 8 godzin, ale pod warunkiem, że w okresie rozliczeniowym średnia nie przekroczy norm kodeksowych. Dzięki temu możliwe jest dostosowanie godzin pracy do specyfiki zakładu, np. w transporcie, ochronie czy handlu.

Podstawy prawne

Zasady równoważnego systemu określa art. 135 i następne kodeksu pracy. Pracodawca może go wprowadzić w regulaminie pracy, układzie zbiorowym lub w umowie o pracę, jeśli wymaga tego rodzaj pracy.

Kiedy można stosować równoważny system czasu pracy?

System ten sprawdza się w sytuacjach, gdy praca wymaga dłuższych zmian, ale w innych dniach może być krótsza lub wolna. Najczęściej dotyczy to:

• pracy w ochronie mienia i osób
• pracy w transporcie
• pracy w hotelarstwie i gastronomii
• prac sezonowych i zależnych od warunków atmosferycznych

Jak liczyć normy czasu pracy?

W równoważnym systemie dobowy wymiar pracy może wynosić:

• do 12 godzin – w większości branż
• do 16 godzin – przy dozorze urządzeń i częściowym pozostawaniu w pogotowiu
• do 24 godzin – w służbach ratowniczych i ochronie mienia

W każdym przypadku obowiązuje jednak zasada, że w przyjętym okresie rozliczeniowym (np. miesiąc, 3 miesiące) średni czas pracy nie może przekroczyć 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.

Rekompensata za wydłużony czas pracy

Pracownikowi, który w danym dniu pracuje dłużej, przysługuje rekompensata w postaci:

• krótszego czasu pracy w innych dniach
• dodatkowych dni wolnych
• dodatków za nadgodziny, jeśli przekroczono normy średnie

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca wprowadzający równoważny system czasu pracy musi:

• określić go w regulaminie pracy lub umowie
• zapewnić pracownikowi grafik z wyprzedzeniem co najmniej 7 dni
• prowadzić ewidencję czasu pracy

Najczęściej zadawane pytania

Czy równoważny system to to samo co nadgodziny? Nie – wydłużenie dniówki w tym systemie nie jest nadgodziną, jeśli zostanie zrównoważone krótszym czasem pracy w okresie rozliczeniowym.

Czy pracownik musi wyrazić zgodę? System wprowadzany jest jednostronnie przez pracodawcę, ale musi być zapisany w regulaminie lub umowie.

Czy można pracować 24 godziny na dobę? Tak – ale tylko w wyjątkowych przypadkach, np. w służbach ratowniczych, i z zachowaniem prawa do odpoczynku.

Podsumowanie

Równoważny system czasu pracy daje elastyczność organizacyjną pracodawcy, ale wymaga ścisłego przestrzegania przepisów kodeksu pracy. Pracownik ma gwarancję, że średnie normy zostaną zachowane, a ewentualne przekroczenia będą rekompensowane. To rozwiązanie często stosowane w branżach wymagających długich zmian, pod warunkiem zachowania równowagi między obowiązkami a prawem do odpoczynku.

tel. 32 307 01 77
[email protected]