Firma w majątku wspólnym – podstawowe zasady
Działalność gospodarcza założona w trakcie trwania małżeństwa zwykle wchodzi do majątku wspólnego. Oznacza to, że w przypadku rozwodu przedsiębiorstwo podlega podziałowi tak jak mieszkanie czy samochód. W praktyce oznacza to konieczność wyceny wartości firmy i rozliczenia jej pomiędzy małżonków. Istnieją jednak wyjątki – jeśli działalność została założona przed ślubem albo była finansowana z majątku osobistego, może pozostać poza wspólnością.
O tym, co dokładnie wchodzi do wspólności i jak sąd traktuje różne składniki majątku, więcej pisaliśmy w artykule podział majątku po rozwodzie.
Rozwód a jednoosobowa działalność gospodarcza
W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej formalnym przedsiębiorcą jest tylko jeden z małżonków. Jednakże wartość wypracowanego majątku w czasie trwania wspólności podlega rozliczeniu. Obejmuje to środki trwałe, zapasy, nieruchomości, a także wypracowany zysk i markę firmy. Drugi małżonek może dochodzić spłaty odpowiadającej udziałowi w wartości przedsiębiorstwa.
Takie sprawy są szczególnie złożone, gdy firma była głównym źródłem utrzymania rodziny i w jej prowadzenie angażowali się oboje małżonkowie. Wówczas sąd ocenia również nakład pracy drugiej strony i jego wpływ na rozwój działalności.
Rozwód a spółka cywilna lub spółka z o.o.
Jeżeli małżonkowie są wspólnikami w spółce cywilnej lub posiadają udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, sprawa staje się jeszcze bardziej skomplikowana. Podział udziałów wymaga ustalenia, czy pozostaną oni wspólnikami po rozwodzie, czy jeden z nich przejmie kontrolę nad firmą, spłacając drugiego. W spółkach kapitałowych konieczne jest również uwzględnienie postanowień umowy spółki oraz zgody pozostałych wspólników.
Więcej na ten temat znajdziesz w naszym poradniku przekształcenie działalności w spółkę z o.o., gdzie omawiamy zalety oddzielenia biznesu od majątku prywatnego.
Jak sąd wycenia firmę przy podziale majątku?
Wycena firmy wymaga zwykle opinii biegłego z zakresu rachunkowości lub ekonomii. Uwzględnia się nie tylko wartość materialnych składników, ale także elementy niematerialne, takie jak renoma, baza klientów czy know-how. Szczególnie przy firmach rodzinnych często pojawia się problem, jak oszacować znaczenie nazwiska, marki i długofalowych kontraktów.
Przy ustalaniu wartości firmy sąd może posłużyć się różnymi metodami, np. majątkową (wartość aktywów), dochodową (potencjalne zyski) czy porównawczą (wartość rynkowa podobnych przedsiębiorstw).
Jak chronić firmę przed skutkami rozwodu?
Najlepszym rozwiązaniem dla przedsiębiorców jest wcześniejsze zabezpieczenie firmy. Do najczęściej stosowanych metod należą:
- zawarcie intercyzy i ustanowienie rozdzielności majątkowej,
- wprowadzenie odpowiednich zapisów w umowie spółki,
- przekształcenie działalności w spółkę kapitałową,
- prowadzenie dokładnej dokumentacji finansowej i księgowej.
Rozdzielność majątkowa a firma
Podpisanie umowy majątkowej (intercyzy) pozwala wyłączyć firmę z majątku wspólnego. Dzięki temu działalność prowadzona przez jednego z małżonków nie będzie podlegać podziałowi po rozwodzie. To rozwiązanie szczególnie polecane osobom, które planują rozwój biznesu lub prowadzą przedsiębiorstwo o dużej wartości.
Więcej o skutkach intercyzy przeczytasz w artykule rozdzielność majątkowa.
Strategie zabezpieczenia biznesu
Poza intercyzą warto rozważyć przekształcenie firmy w spółkę kapitałową, np. spółkę z o.o. lub akcyjną. Dzięki temu udziały mogą być elastyczniej przenoszone i zabezpieczone odpowiednimi klauzulami. Popularnym rozwiązaniem jest także ustanowienie tzw. „udziałów uprzywilejowanych”, które dają większą kontrolę nad decyzjami w spółce.
Dzięki takim mechanizmom możliwe jest zachowanie ciągłości biznesu i uniknięcie jego rozpadu wskutek rozwodu.
Podsumowanie
Rozwód a firma to jeden z najtrudniejszych aspektów podziału majątku. Wymaga rzetelnej wyceny przedsiębiorstwa, analizy wkładów obojga małżonków i rozważenia przyszłości działalności. Dlatego kluczowe jest wsparcie prawnika specjalizującego się zarówno w prawie rodzinnym, jak i gospodarczym. Odpowiednie przygotowanie i zabezpieczenie firmy jeszcze przed rozwodem pozwala uniknąć poważnych problemów i strat finansowych.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
