Testament notarialny a własnoręczny – który wybrać?

Testament to najważniejszy dokument, dzięki któremu można zadecydować o losie majątku po śmierci. W polskim prawie najczęściej spotyka się dwa rodzaje: testament notarialny oraz własnoręczny (holograficzny). Wybór między nimi ma znaczenie praktyczne i prawne – wpływa na bezpieczeństwo, koszty, a nawet późniejsze ryzyko sporów spadkowych. W tym poradniku porównujemy oba rozwiązania i podpowiadamy, kiedy lepiej skorzystać z notariusza, a kiedy wystarczy samodzielny dokument.

Podstawowe zasady sporządzania testamentu

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, testament jest czynnością ściśle osobistą. Oznacza to, że:

• nie można go sporządzić przez pełnomocnika,
• musi być wyrażony osobiście przez testatora (osobę sporządzającą testament),
• może być sporządzony tylko przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych.

Testament własnoręczny (holograficzny)

Testament własnoręczny to najprostsza forma rozrządzenia majątkiem. Aby był ważny:

• musi być spisany własnoręcznie (całość tekstu, nie tylko podpis),
• należy go opatrzyć datą,
• musi być podpisany przez testatora.

Można go przechowywać w domu lub złożyć w notariacie do przechowania. W razie wątpliwości spadkobiercy mogą sprawdzić jego istnienie w Notarialnym Rejestrze Testamentów, jeśli został tam zarejestrowany.

Zalety testamentu własnoręcznego:

• bezpłatny,
• można go sporządzić w każdej chwili,
• pełna swoboda w formułowaniu treści.

Wady:

• łatwo o błędy formalne (np. napisanie na komputerze i tylko podpisanie – jest nieważne),
• ryzyko zniszczenia lub zagubienia,
• większe ryzyko sporów i prób podważania ważności (zobacz: Jak podważyć testament?).

Testament notarialny

Sporządzany jest przez notariusza w formie aktu notarialnego. W obecności notariusza testator oświadcza swoją wolę, a notariusz spisuje ją w protokole. Dokument jest następnie odczytywany, podpisywany i przechowywany w kancelarii notarialnej.

Zalety testamentu notarialnego:

• najwyższy stopień bezpieczeństwa prawnego,
• minimalne ryzyko unieważnienia,
• pewność co do daty i treści,
• możliwość zarejestrowania w Notarialnym Rejestrze Testamentów,
• ułatwia postępowanie spadkowe.

Wady:

• koszt – opłata notarialna (zwykle kilkadziesiąt do kilkuset złotych, zależnie od treści i zapisów),
• konieczność wizyty u notariusza,
• wymaga osobistego stawiennictwa (nie można przez pełnomocnika).

Porównanie obu form – tabela

Który testament wybrać?

Decyzja zależy od sytuacji:

• Prosty majątek, brak konfliktów rodzinnych – wystarczy testament własnoręczny.
• Złożony majątek, firma, kilka nieruchomości – lepiej sporządzić testament notarialny.
• Ryzyko sporów – notarialny minimalizuje możliwość podważenia.
• Osoba starsza, schorowana – warto skorzystać z notariusza, który oceni zdolność testatora i zadba o formalności.

Najczęstsze błędy przy sporządzaniu testamentów

• brak daty lub podpisu,
• sporządzenie na komputerze (własnoręczny jest wtedy nieważny),
• niespójne lub nieprecyzyjne zapisy (np. „dom w Warszawie” – bez adresu),
• nieodwołanie poprzedniego testamentu (może powodować kolizję),
• nieskorzystanie z notariusza w sytuacji złożonych spraw majątkowych.

Powiązane zagadnienia

• Jak podważyć testament?
• Wydziedziczenie – kogo można pozbawić zachowku?
• Darowizna a zachowek
• Zachowek dla wnuków

Podsumowanie

Testament własnoręczny kusi prostotą i brakiem kosztów, ale wiąże się z ryzykiem unieważnienia. Testament notarialny zapewnia większe bezpieczeństwo i jest rekomendowany przy bardziej skomplikowanych sytuacjach rodzinnych czy majątkowych. W praktyce – im większy majątek i większe ryzyko konfliktów, tym bardziej warto zaufać notariuszowi.

tel. 32 307 01 77
[email protected]