Spis treści
Dlaczego ZUS żąda zwrotu świadczenia
ZUS może wydać decyzję o zwrocie zasiłku, jeśli uzna, że świadczenie zostało wypłacone nienależnie.
Dzieje się tak, gdy organ uzna, że beneficjent nie miał prawa do zasiłku lub podał nieprawdziwe dane, które miały wpływ na jego przyznanie.
Najczęściej chodzi o zasiłki chorobowe, opiekuńcze, macierzyńskie oraz świadczenia po ustaniu zatrudnienia.
Typowe przyczyny decyzji o zwrocie zasiłku
- ZUS kwestionuje istnienie tytułu ubezpieczeniowego (np. działalność gospodarcza była fikcyjna lub zawieszona),
- osoba w trakcie L4 wykonywała pracę zarobkową lub prowadziła działalność,
- umowa o pracę lub zlecenie była pozorna, zawarta tuż przed chorobą lub ciążą,
- błąd po stronie pracodawcy lub urzędnika – błędne dane w raporcie ZUS RSA,
- zasiłek został naliczony od zbyt wysokiej podstawy wymiaru składek.
W takich sytuacjach ZUS wydaje decyzję o obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami.
Czy zawsze trzeba oddać pieniądze
Nie. Kluczowe jest, czy świadczenie było nienależne z winy ubezpieczonego oraz czy miał on świadomość, że nie przysługuje mu prawo do zasiłku.
Jeżeli błąd leżał po stronie ZUS lub pracodawcy, a osoba działała w dobrej wierze, nie ma obowiązku zwrotu świadczenia.
Potwierdził to m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 9 marca 2022 r., II USKP 25/21 – „Zasiłek wypłacony wskutek błędu organu nie podlega zwrotowi, jeśli ubezpieczony nie działał w złej wierze”.
Jak się bronić przed decyzją ZUS
Po otrzymaniu decyzji należy dokładnie przeanalizować jej uzasadnienie.
Jeśli ZUS oparł się na błędnych danych lub nie wykazał, że ubezpieczony wiedział o braku prawa do zasiłku – można skutecznie złożyć odwołanie.
Warto zgromadzić:
- umowy, zaświadczenia i listy płac,
- dowody prowadzenia działalności (rachunki, faktury, przelewy),
- zwolnienia lekarskie i dokumentację medyczną,
- korespondencję z ZUS (np. wcześniejsze potwierdzenia prawa do świadczeń).
Jak złożyć odwołanie od decyzji o zwrocie
Odwołanie należy wnieść w terminie 30 dni od doręczenia decyzji.
Składa się je do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych – za pośrednictwem ZUS.
W piśmie warto powołać się na:
- brak świadomości po stronie ubezpieczonego,
- błąd organu w ustaleniu podstawy prawnej lub faktycznej,
- naruszenie przepisów postępowania,
- niedostateczne uzasadnienie decyzji.
W wielu przypadkach sądy uchylają decyzje ZUS, gdy brak jest dowodów na złą wiarę świadczeniobiorcy.
Orzecznictwo
- Wyrok SN z 14 lipca 2021 r., II USKP 47/20 – „Świadczenie pobrane w dobrej wierze nie podlega zwrotowi”.
- Wyrok SA w Gdańsku z 22 lutego 2023 r., III AUa 704/22 – „Błąd w dokumentacji ZUS nie może obciążać ubezpieczonego”.
- Wyrok WSA w Warszawie z 9 czerwca 2022 r., III SA/Wa 195/22 – „Brak pouczenia o obowiązku zwrotu wyłącza winę ubezpieczonego”.
FAQ – najczęstsze pytania o zwrot zasiłku
Czy muszę zwrócić zasiłek, jeśli ZUS popełnił błąd?
Nie. Jeśli pobrałeś świadczenie w dobrej wierze, a pomyłka leży po stronie organu, nie ponosisz odpowiedzialności.
Czy mogę rozłożyć zwrot na raty?
Tak – można złożyć wniosek o rozłożenie należności lub umorzenie części odsetek.
Czy ZUS może żądać zwrotu po kilku latach?
Zasadniczo do 5 lat wstecz, ale jeśli przerwano przedawnienie, termin może się wydłużyć.
Czy L4 w ciąży automatycznie oznacza ryzyko zwrotu zasiłku?
Nie. ZUS często kontroluje takie przypadki, ale decyzje są uchylane, jeśli praca była faktycznie wykonywana przed chorobą lub ciążą.
Powiązane artykuły
Potrzebujesz pomocy w sporze z ZUS?
Adwokat Łukasz Oleś reprezentuje klientów w sprawach o zwrot zasiłków, decyzje o nienależnych świadczeniach i sporach z ZUS.
Pomaga w odwołaniach, negocjacjach z ZUS oraz wnioskach o rozłożenie należności na raty.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
