Czy można zrzec się zachowku jeszcze za życia spadkodawcy?

Wiele osób zastanawia się, czy możliwe jest zrzeczenie się zachowku jeszcze przed śmiercią spadkodawcy. Taka decyzja może wynikać z relacji rodzinnych, dążenia do uporządkowania spraw majątkowych lub planowania sukcesji. Zagadnienie to budzi również wątpliwości natury prawnej, zwłaszcza w kontekście skutków takiego zrzeczenia i jego formy. Warto przyjrzeć się, jak reguluje to polskie prawo spadkowe i jakie możliwości przewiduje dla osób chcących uniknąć roszczeń o zachowek w przyszłości.

Na czym polega zrzeczenie się zachowku za życia spadkodawcy?

Instytucja zrzeczenia się zachowku wprost nie występuje w Kodeksie cywilnym. Jednak istnieje możliwość osiągnięcia takiego efektu za pomocą umowy o zrzeczenie się dziedziczenia zawartej zgodnie z art. 1048 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem:

„Spadkobierca ustawowy może przez umowę zawartą ze spadkodawcą zrzec się dziedziczenia.”

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą i poglądami doktryny, osoba, która skutecznie zrzekła się dziedziczenia, traci jednocześnie prawo do zachowku. Oznacza to, że nie tylko nie dziedziczy po spadkodawcy, ale także nie może dochodzić roszczeń o zachowek.

Aby zrzec się dziedziczenia (a tym samym zachowku), konieczne jest:

• zawarcie umowy między spadkobiercą ustawowym a spadkodawcą,
• zachowanie formy aktu notarialnego,
• świadome działanie obu stron.

Zrzeczenie się zachowku przez pełnoletnie dzieci może również wpływać na sytuację ich własnych dzieci (wnuków spadkodawcy), co także warto uwzględnić.

Ile kosztuje sporządzenie umowy zrzeczenia się dziedziczenia?

Koszt samej analizy sprawy w kancelarii adwokackiej zazwyczaj jest bezpłatny. Konsultacja w sprawie sporządzenia umowy zrzeczenia się dziedziczenia kosztuje najczęściej od 300 do 500 zł, w zależności od stopnia skomplikowania sytuacji rodzinnej i majątkowej. Sama czynność notarialna wiąże się z opłatą taksy notarialnej, która zależy od wartości potencjalnego spadku oraz liczby stron umowy. Zwykle opłata u notariusza mieści się w przedziale 300–1000 zł.

Jeżeli osoba zdecyduje się na kompleksową obsługę przez kancelarię, koszt ustalany jest indywidualnie. Warto zaznaczyć, że opłata za konsultację jest często odliczana od końcowego wynagrodzenia adwokata.

Jakie skutki prawne ma zrzeczenie się dziedziczenia?

Skutki prawne zawarcia umowy zrzeczenia się dziedziczenia są bardzo poważne i nieodwracalne. Obejmują one:

• wyłączenie z dziedziczenia ustawowego,
• utrata prawa do zachowku,
• rozciągnięcie skutków umowy także na zstępnych osoby zrzekającej się (np. dzieci), o ile nie postanowiono inaczej w umowie,
• brak możliwości dziedziczenia po tej osobie, nawet jeśli w przyszłości ulegną zmianie stosunki rodzinne.

Umowę można rozwiązać, ale również tylko w formie aktu notarialnego i za zgodą obu stron.

Jak może pomóc adwokat w sprawie zrzeczenia się zachowku?

Adwokat specjalizujący się w prawie spadkowym może pomóc w ocenie, czy zawarcie umowy zrzeczenia się dziedziczenia będzie w danej sytuacji korzystne. Prawnik może także:

• sporządzić projekt umowy zgodny z wymogami formalnymi,
• wskazać potencjalne ryzyka prawne i majątkowe,
• zadbać o zabezpieczenie interesów stron w przyszłości,
• koordynować proces podpisania umowy u notariusza.

W sytuacjach skomplikowanych – np. przy dużym majątku, licznych darowiznach czy konfliktach rodzinnych – pomoc adwokata z Katowic może być kluczowa dla uniknięcia przyszłych sporów sądowych.

Przykład: kiedy warto zrzec się dziedziczenia?

Pani Barbara wie, że nie utrzymuje kontaktu z ojcem od ponad 20 lat. Ojciec od wielu lat żyje w konkubinacie i zapowiedział, że cały majątek zapisze partnerce. Chcąc uniknąć przyszłych roszczeń, sporów oraz zrezygnować z ewentualnego zachowku, Barbara decyduje się zawrzeć z ojcem notarialną umowę zrzeczenia się dziedziczenia. Dzięki temu:

• partnerka ojca może spać spokojnie,
• Barbara nie poniesie odpowiedzialności za ewentualne długi spadkowe,
• w przyszłości nie będzie stroną żadnego postępowania spadkowego po ojcu.

Warto jednak pamiętać, że taka decyzja powinna być dobrze przemyślana i poprzedzona poradą prawną.

tel. 32 307 01 77
[email protected]