Nowelizacja Kodeksu karnego, która weszła w życie 1 października 2023 r., a w pełni zaczęła być stosowana w 2024 i 2025 roku, istotnie zmieniła podejście do recydywy. Nowe przepisy przewidują zaostrzenie odpowiedzialności karnej dla osób, które po raz kolejny popełniają przestępstwo, z większym naciskiem na zwalczanie przestępczości powrotnej. Ustawodawca wprowadził zmiany zarówno w zakresie katalogu przestępstw, jak i długości kar oraz zasad ich wymiaru. Warto wiedzieć, co się zmieniło i jakie mogą być konsekwencje dla osób skazanych.
Na czym polega recydywa w świetle znowelizowanego Kodeksu karnego?
Recydywa to sytuacja, w której sprawca popełnia nowe przestępstwo po wcześniejszym skazaniu. Przepisy dotyczące recydywy zawarte są w art. 64 Kodeksu karnego. W nowym brzmieniu przepisu ustawodawca przewidział dwa główne rodzaje recydywy:
- Recydywa zwykła (art. 64 § 1 k.k.) – dotyczy osoby, która po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności popełniła umyślnie przestępstwo podobne w ciągu 5 lat od zakończenia kary.
- Recydywa wielokrotna (art. 64 § 2 k.k.) – dotyczy osób wcześniej skazanych co najmniej dwa razy za umyślne przestępstwa podobne i ponownie popełniających takie przestępstwo.
Po nowelizacji wprowadzono również możliwość zastosowania surowszego wymiaru kary – sąd ma obowiązek wymierzenia kary w granicach wyższych od dolnej granicy ustawowego zagrożenia. W przypadku recydywy wielokrotnej kara pozbawienia wolności nie może być niższa niż 3 lata, nawet jeśli typ czynu przewiduje możliwość łagodniejszej sankcji.
Jakie zmiany zaszły w stosowaniu recydywy po 2023 roku?
Zmiany wprowadzone nowelizacją Kodeksu karnego dotyczą kilku istotnych kwestii:
- obowiązkowego stosowania surowszych kar w przypadku recydywy – wcześniej była to możliwość, teraz jest to obowiązek,
- wydłużenia okresu „karencyjnego” – z 5 lat do nawet 10 lat w niektórych przypadkach,
- rozszerzenia katalogu przestępstw „podobnych” – obejmuje teraz m.in. przestępstwa przeciwko mieniu, porządkowi publicznemu i zdrowiu,
- wprowadzenia możliwości „wielokrotnego recydywisty” – art. 64 § 2 k.k. przewiduje szczególnie surowe kary dla osób uporczywie łamiących prawo,
- automatycznego wykluczenia możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary w niektórych przypadkach recydywy.
W praktyce oznacza to, że sądy mają mniej swobody w orzekaniu łagodniejszych wyroków wobec osób powracających do przestępstwa – nawet jeśli czyn nie miał dużej szkodliwości społecznej.
Jakie są skutki recydywy dla sprawcy przestępstwa?
Osoba uznana za recydywistę ponosi konsekwencje w wielu wymiarach:
- kara pozbawienia wolności może być wymierzona znacznie surowiej niż w przypadku „pierwszego razu”,
- trudniej uzyskać warunkowe zawieszenie wykonania kary,
- możliwość warunkowego przedterminowego zwolnienia jest ograniczona lub zniesiona,
- sądy mogą częściej orzekać zakazy (np. prowadzenia pojazdów, zbliżania się do pokrzywdzonego, pracy w określonych zawodach),
- skazanie może skutkować wpisem do Krajowego Rejestru Karnego na dłuższy czas.
Przykład: osoba skazana za kradzież z włamaniem, po odbyciu 1 roku kary, popełniła podobne przestępstwo w ciągu 3 lat od wyjścia z zakładu karnego. Sąd, uznając recydywę zwykłą, musi wymierzyć karę wyższą niż minimalna – np. 2 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności zamiast roku.
Ile kosztuje pomoc adwokata w sprawach recydywy?
W przypadku zarzutu recydywy pomoc adwokata w sprawach karnych jest często niezbędna, zwłaszcza jeśli chodzi o obronę w zakresie kwalifikacji prawnej lub próbę uniknięcia obligatoryjnego surowszego wymiaru kary. Koszty kształtują się zazwyczaj tak:
- porada prawna – 300–600 zł,
- analiza aktu oskarżenia i historii karalności – 500-900 zł,
- reprezentacja przed sądem I instancji – od 2500 zł,
- apelacja lub kasacja – od 3500 zł w górę.
Warto pamiętać, że kancelaria adwokacka może zaproponować rozłożenie płatności lub rozliczenie ryczałtowe, w zależności od charakteru sprawy i zakresu obrony.
Jak adwokat może pomóc w sprawie recydywy?
Obrońca w sprawach karnych odgrywa szczególnie istotną rolę w przypadku zarzutu recydywy, ponieważ może podjąć działania mające na celu:
- zakwestionowanie zasadności przyjęcia recydywy (np. brak podobieństwa czynów),
- wykazanie, że okres karencyjny został przekroczony,
- wnioskowanie o nadzwyczajne złagodzenie kary ze względu na sytuację osobistą sprawcy,
- złożenie apelacji, jeśli kara została wymierzona nieproporcjonalnie surowo.
Adwokat z Katowic posiadający doświadczenie w sprawach recydywy może również sporządzić wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie lub o zmianę kwalifikacji prawnej czynu, co może znacznie wpłynąć na wymiar kary.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
