Na Śląsku i w wielu innych rejonach Polski problem szkód górniczych to codzienność. Pęknięcia ścian, osiadanie gruntu, zniszczone ogrodzenia, uszkodzone instalacje – to tylko niektóre z następstw eksploatacji węgla. Choć mieszkańcy często dostrzegają te objawy, nie zawsze wiedzą, że mogą ubiegać się o odszkodowanie. Jeszcze rzadziej wiedzą, jak to zrobić skutecznie i co im się naprawdę należy.
Czym są szkody górnicze?
Szkoda górnicza to uszczerbek majątkowy powstały w wyniku ruchu zakładu górniczego, przede wszystkim wskutek eksploatacji podziemnej. Może dotyczyć zarówno budynków mieszkalnych, jak i gruntów, dróg, ogrodzeń, infrastruktury technicznej. Co ważne – nie musi być bezpośrednio pod szybem ani kopalnią. Skutki eksploatacji mogą pojawić się w znacznej odległości od miejsca wydobycia.
Kto odpowiada za szkodę?
Za szkodę odpowiada przedsiębiorstwo górnicze, które prowadziło eksploatację. Odpowiedzialność ta jest oparta na zasadzie ryzyka – poszkodowany nie musi udowadniać winy kopalni, wystarczy wykazać związek przyczynowy między szkodą a ruchem zakładu górniczego. To istotne uproszczenie, ale w praktyce bywa trudne do przeprowadzenia bez pomocy specjalisty lub biegłego.
Jak wygląda procedura zgłoszenia?
Procedura rozpoczyna się od złożenia wniosku o naprawę szkody lub odszkodowanie. Można wnioskować o:
- naprawę szkody w naturze (np. remont budynku na koszt kopalni),
- odszkodowanie pieniężne, jeśli naprawa nie jest możliwa lub celowa.
Kopalnia ma obowiązek rozpatrzyć wniosek i zaproponować formę naprawienia szkody. Jeśli poszkodowany nie zgadza się z propozycją – może skierować sprawę do sądu. Z praktyki wynika, że często dopiero profesjonalne pismo od adwokata lub rzeczoznawcy sprawia, że propozycja staje się realna.
Co się najczęściej udaje uzyskać?
Odszkodowania za szkody górnicze dotyczą nie tylko popękanych ścian. Poszkodowani uzyskują również środki na:
- wymianę okien i drzwi wypaczonych przez osiadanie,
- naprawę dachów i kominów,
- wzmocnienie fundamentów,
- wyrównanie terenu i drenaż gruntu,
- rekompensaty za utratę wartości nieruchomości.
Warto też wiedzieć, że szkody mogą się ujawniać z opóźnieniem – nawet kilka lat po zakończeniu eksploatacji. Termin na zgłoszenie szkody wynosi 5 lat od momentu jej powstania lub ujawnienia.
Dlaczego warto działać z prawnikiem?
W wielu przypadkach kopalnie próbują zaniżać wysokość odszkodowania lub całkowicie odrzucają zgłoszenie. Osoba prywatna, bez wiedzy technicznej i prawnej, może mieć trudność z udowodnieniem szkody, oszacowaniem jej wartości i wyegzekwowaniem należności. Adwokat współpracujący z rzeczoznawcą lub biegłym budowlanym może przygotować skuteczną dokumentację i – w razie potrzeby – poprowadzić sprawę przed sądem.
Podsumowanie
Szkody górnicze to nie „ryzyko wpisane w miejsce zamieszkania”, ale realna podstawa do roszczeń. Wiele osób rezygnuje z dochodzenia swoich praw z obawy przed kosztami lub formalnościami. Tymczasem z dobrze przygotowaną dokumentacją i wsparciem profesjonalisty można skutecznie uzyskać naprawę szkody albo odszkodowanie. Warto powalczyć – bo szkoda górnicza to nie tylko pęknięcie ściany, ale także naruszenie poczucia bezpieczeństwa we własnym domu.
