Deportacja – co to jest, kiedy grozi i jak się odwołać?

Deportacja to jedno z najpoważniejszych działań podejmowanych wobec cudzoziemca przebywającego na terytorium Polski lub innego państwa. Choć potocznie używa się tego terminu do określenia każdego przymusowego opuszczenia kraju, w świetle prawa chodzi o szczególną formę wydalenia. Kiedy cudzoziemcowi grozi deportacja i jak można się przed nią bronić?

Deportacja – co to znaczy?

W polskim porządku prawnym formalnie używa się określenia „obowiązek powrotu” lub „decyzja o zobowiązaniu do powrotu” (na podstawie ustawy o cudzoziemcach). Pojęcie „deportacji” funkcjonuje głównie w języku potocznym, ale odnosi się do sytuacji, gdy cudzoziemiec:

• przebywa w Polsce nielegalnie,
• naruszył przepisy migracyjne,
• zagraża bezpieczeństwu lub porządkowi publicznemu,
• nie ma ważnego dokumentu podróży lub wizy,
• złożył wielokrotnie bezzasadne wnioski o ochronę międzynarodową.

W takim przypadku wojewoda lub Komendant Straży Granicznej może wydać decyzję zobowiązującą cudzoziemca do opuszczenia terytorium Polski.

Kiedy grozi deportacja?

Najczęstsze przyczyny wszczęcia procedury deportacyjnej to:

• wygaśnięcie wizy lub zezwolenia na pobyt i dalsze przebywanie w Polsce bez podstawy prawnej,
• nielegalne przekroczenie granicy,
• zatrzymanie w związku z przestępstwem,
• przebywanie mimo decyzji o odmowie udzielenia ochrony międzynarodowej,
• naruszenie porządku publicznego lub zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa.

Jak wygląda procedura?

Po stwierdzeniu przesłanek do deportacji Straż Graniczna lub wojewoda może:

• przeprowadzić kontrolę legalności pobytu,
• zatrzymać cudzoziemca,
• wydać decyzję o zobowiązaniu do powrotu – z określonym terminem dobrowolnego opuszczenia kraju (zazwyczaj 30 dni),
• w razie braku dobrowolnego wyjazdu – przeprowadzić deportację przymusową.

W niektórych przypadkach cudzoziemiec trafia do ośrodka strzeżonego lub zostaje objęty nadzorem Straży Granicznej.

Jak odwołać się od decyzji o deportacji?

Cudzoziemcowi przysługuje prawo do odwołania – zazwyczaj w terminie 14 dni od doręczenia decyzji:

• jeśli decyzję wydał wojewoda – odwołanie rozpatruje Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców,
• jeśli decyzję wydała Straż Graniczna – odwołanie rozpatruje Komendant Główny SG.

Można też złożyć wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji, szczególnie gdy cudzoziemiec ma w Polsce rodzinę, dzieci lub inne silne więzi społeczne.

W jakich sytuacjach deportacja może być niedopuszczalna?

Nawet jeśli zachodzą przesłanki do deportacji, może być ona niedopuszczalna, jeśli:

• cudzoziemcowi grozi tortura lub nieludzkie traktowanie w kraju pochodzenia,
• jest członkiem rodziny obywatela UE lub RP,
• posiada w Polsce dzieci uczęszczające do szkoły lub będące pod jego opieką,
• jest w trakcie postępowania o udzielenie zezwolenia na pobyt z uwagi na szczególną sytuację życiową.

Podsumowanie

Deportacja to ostateczny środek stosowany wobec cudzoziemców naruszających prawo pobytowe. Warto pamiętać, że nie każda decyzja o zobowiązaniu do powrotu jest ostateczna – można się od niej odwołać, a w wielu przypadkach są podstawy do zablokowania wykonania takiej decyzji. Skuteczna pomoc adwokata znającego prawo cudzoziemców może być kluczowa w zatrzymaniu deportacji.

tel. 32 307 01 77
[email protected]