Grzywna jest jedną z najczęściej orzekanych kar w polskim prawie karnym. Może być stosowana samodzielnie lub obok innych sankcji, a jej wysokość zależy od wielu czynników, w tym od dochodów i sytuacji osobistej sprawcy. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest grzywna w sprawie karnej, w jakich przypadkach sąd ją orzeka oraz jak oblicza się jej wysokość.
Co to jest grzywna?
Grzywna to kara pieniężna polegająca na obowiązku zapłaty określonej sumy na rzecz Skarbu Państwa. Stanowi alternatywę dla kary pozbawienia wolności w mniej poważnych przypadkach i ma na celu ukaranie sprawcy, a jednocześnie wywarcie prewencyjnego efektu.
Podstawa prawna grzywny
Kwestie związane z grzywną reguluje art. 32 §1 pkt 1 oraz art. 33 Kodeksu karnego. Przepisy przewidują dwa sposoby orzekania grzywny:
- w systemie stawek dziennych (stosowany przy przestępstwach),
- w systemie kwotowym (stosowany przy wykroczeniach).
Grzywna w stawkach dziennych – jak to działa?
W przypadku przestępstw grzywna orzekana jest w systemie stawek dziennych. Sąd ustala:
- liczbę stawek dziennych – od 10 do 540,
- wysokość jednej stawki – od 10 zł do 2 000 zł.
W praktyce oznacza to, że grzywna może wynieść od 100 zł do nawet 1 080 000 zł. Jej dokładna wysokość zależy od:
- dochodu sprawcy,
- jego sytuacji rodzinnej i majątkowej,
- wysokości szkody,
- stopnia winy.
Grzywna za wykroczenie
W sprawach o wykroczenia (np. z kodeksu wykroczeń) grzywna jest określana jako konkretna kwota, a nie stawki dzienne. Może wynosić od 20 zł do 5 000 zł, a w niektórych przypadkach do 30 000 zł (np. w sprawach skarbowych lub za wykroczenia drogowe).
W jakich sprawach orzeka się grzywnę?
Grzywna może być orzeczona m.in. w sprawach dotyczących:
- kradzieży (art. 278 k.k.),
- oszustwa (art. 286 §1 k.k.),
- znieważenia funkcjonariusza (art. 226 §1 k.k.),
- prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości (art. 178a §1 k.k.),
- posiadania narkotyków (art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii).
Sąd może orzec grzywnę samodzielnie lub łącznie z inną karą (np. z ograniczeniem wolności albo pozbawieniem wolności z warunkowym zawieszeniem).
Co jeśli nie zapłacisz grzywny?
W przypadku braku zapłaty grzywny sąd może:
- zamienić ją na karę ograniczenia wolności,
- a w ostateczności – na karę pozbawienia wolności (tzw. zastępczą karę pozbawienia wolności),
- zlecić ściągnięcie kwoty przez komornika.
Zawsze warto więc wnioskować o rozłożenie grzywny na raty, jeśli istnieje realna trudność z jej uregulowaniem.
Czy grzywna widnieje w karcie karnej?
Tak – grzywna za przestępstwo skutkuje wpisem do Krajowego Rejestru Karnego. Dopiero po upływie okresu zatarcia skazania (najczęściej po roku od wykonania kary) wpis ten ulega usunięciu.
Podsumowanie
Grzywna jest popularną i elastyczną formą kary, pozwalającą sądowi dostosować jej wysokość do sytuacji sprawcy. Choć może wydawać się „łagodna”, niesie za sobą konsekwencje – również finansowe i karne. W każdej sprawie warto skorzystać z pomocy adwokata, który pomoże zawnioskować np. o rozłożenie grzywny na raty lub ustalenie jej wysokości w sposób realistyczny względem dochodów.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
