Przestępstwo polega na doprowadzeniu innej osoby do uprawiania prostytucji przy użyciu określonych środków przymusu. Ustawodawca wskazuje trzy zamknięte sposoby działania sprawcy: przemoc, groźba bezprawna albo podstęp. Katalog jest wyczerpujący – inne formy nacisku nie wystarczą, jeżeli nie mieszczą się w tych pojęciach.
Co oznaczają kluczowe pojęcia?
- przemoc – oddziaływanie siłą fizyczną, ograniczające swobodę decyzji ofiary
- groźba bezprawna – zapowiedź wyrządzenia szkody sprzecznej z prawem (np. ujawnienia danych, pobicia, zniszczenia mienia)
- podstęp – wprowadzenie w błąd lub wykorzystanie błędu w celu skłonienia do prostytucji
Za ten czyn grozi kara pozbawienia wolności od 2 do 15 lat. To jedna z surowszych sankcji w rozdziale o wolności seksualnej i obyczajności. [oai_citation:0‡SIP Lex](https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-karny-16798683/art-203?utm_source=chatgpt.com)
Dobrowolna prostytucja nie jest karalna
Samo uprawianie prostytucji (gdy jest dobrowolne) nie stanowi przestępstwa. Odpowiedzialność karna dotyczy natomiast zmuszania do prostytucji oraz czerpania korzyści majątkowych z cudzego nierządu (sutenerstwo/kuplerstwo).
Granice odpowiedzialności a sąsiednie przepisy
- stręczycielstwo, sutenerstwo i kuplerstwo (art. 204 k.k.) – penalizują nakłanianie, ułatwianie lub czerpanie korzyści z cudzego nierządu; surowsza kara dotyczy małoletnich. To inne czyny niż „zmuszanie do prostytucji”, choć w praktyce mogą ze sobą współwystępować.
- handel ludźmi (art. 189a k.k.) – jeżeli sprawca werbuje, transportuje lub przetrzymuje ofiarę w celu wykorzystania seksualnego, może odpowiadać także (albo przede wszystkim) za handel ludźmi, zagrożony karą 3–20 lat; karalne jest nawet przygotowanie do tego czynu.
Strona podmiotowa i zamiar
Czyn ma charakter umyślny – sprawca musi chcieć doprowadzić ofiarę do prostytucji za pomocą przemocy, groźby lub podstępu. Niedopuszczalne jest przypisanie odpowiedzialności w razie dobrowolnej, samodzielnej decyzji dorosłej osoby o świadczeniu usług seksualnych (przy braku przymusu).
Typowe sytuacje z praktyki
- „opiekun”/„menedżer” żądający oddawania zarobku, grożący ujawnieniem kompromitujących informacji
- partner wykorzystujący zależność ekonomiczną i grożący przemocą
- zwabienie do „pracy” pod pozorem modelingu lub usług towarzyskich, a następnie przymus
Dowody w sprawach o zmuszanie do prostytucji
- zabezpieczona korespondencja (sms, komunikatory), nagrania monitoringu, dane operatorów
- zeznania pokrzywdzonej osoby i świadków (sąsiedzi, współlokatorzy, personel lokalu)
- ślady przemocy i dokumentacja medyczna
- dowody przepływów finansowych i „opłat” za tzw. ochronę lub „opiekę”
Możliwe linie obrony
- brak przesłanek przymusu: wykazanie, że nie było przemocy, groźby ani podstępu
- dobrowolność decyzji dorosłej osoby i brak wpływu sprawcy na jej wybory
- podważenie wiarygodności materiału dowodowego (sprzeczności, brak ciągłości, nielegalny dowód)
- kwalifikacja do art. 204 k.k. (lżejsza kara) zamiast art. 203 k.k., jeśli brak elementu przymusu
Kiedy ściganie wchodzi na wyższy poziom?
Jeżeli w sprawie pojawiają się elementy werbunku, transportu, przekazywania lub przetrzymywania w celu wykorzystania seksualnego – prokuratura może postawić zarzut handlu ludźmi. Wówczas zagrożenie karą rośnie, a śledztwo bywa prowadzone z użyciem wyspecjalizowanych metod (m.in. analizy międzynarodowej, OSINT, współpracy z wyspecjalizowanymi jednostkami)
Najczęstsze pytania
Czy można odpowiadać za usiłowanie? Tak, gdy zachowanie zmierzało bezpośrednio do przymuszenia, ale nie doszło do świadczenia usług.
Czy ofiara musi wskazać konkretne akty przemocy? Nie zawsze – wystarczy wiarygodny materiał, że doszło do groźby bezprawnej lub podstępu, który pozbawił realnej swobody decyzji.
Czy zgoda osoby dorosłej wyłącza odpowiedzialność? Zgoda wyłącza art. 203 k.k., ale nie wyłącza odpowiedzialności z art. 204 k.k., jeżeli ktoś czerpie korzyści z cudzego nierządu.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
