Art. 65a kodeksu karnego wprowadza nowy, zaostrzony model odpowiedzialności karnej dla sprawców, którzy po raz kolejny popełniają przestępstwa podobne. Przepis ten obowiązuje od czerwca 2022 roku i budzi kontrowersje – głównie z powodu automatycznego zaostrzania kary i ograniczania sądowej swobody. Kancelarie specjalizujące się w obronie karnej często reprezentują osoby, którym prokuratura przypisuje tzw. nową recydywę – nawet w sprawach o stosunkowo niewielką szkodliwość społeczną.
Art. 65a k.k. – co mówi przepis?
Zgodnie z aktualnym brzmieniem:
„Jeżeli sprawca po odbyciu co najmniej jednego roku kary pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne, w ciągu 5 lat po odbyciu tej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo podobne, sąd wymierza karę pozbawienia wolności w wysokości nie niższej niż dolna granica ustawowego zagrożenia zwiększona o połowę.”
Na czym polega różnica między art. 64 § 1 a art. 65a k.k.?
Art. 64 § 1 k.k. reguluje klasyczną recydywę – ale daje sądowi większy margines decyzji. Przepis art. 65a k.k. wprowadza z kolei obowiązkowe zaostrzenie kary, jeśli spełnione są konkretne warunki:
- sprawca odbył co najmniej rok pozbawienia wolności,
- karę odbywał za umyślne przestępstwo,
- w ciągu 5 lat po odbyciu kary popełnił podobne przestępstwo umyślne.
W takim przypadku sąd nie może wymierzyć kary niższej niż połowa ponad minimalny wymiar przewidziany w ustawie. Przykład: jeżeli minimalna kara to 2 lata, to sąd musi orzec przynajmniej 3 lata.
Jakie przestępstwa mogą kwalifikować się pod art. 65a k.k.?
Najczęściej przepis ten stosowany jest w sprawach o:
- rozboje i kradzieże rozbójnicze,
- oszustwa i wyłudzenia,
- pobicie lub znęcanie się,
- recydywistyczne prowadzenie pojazdu po alkoholu,
- wielokrotne złamanie zakazów sądowych (art. 244 k.k.).
Problem pojawia się jednak w sprawach, gdzie aktualny czyn ma niewielką szkodliwość – np. niewielka kradzież – ale przepis i tak wymusza znacznie wyższą karę.
Rola obrońcy w sprawie z art. 65a k.k.
W sprawach, gdzie akt oskarżenia oparty jest o art. 65a k.k., doświadczony adwokat sprawdza m.in.:
- czy poprzednia kara rzeczywiście została odbyta w całości,
- czy nowe przestępstwo jest „podobne” w rozumieniu kodeksu,
- czy zachowana została 5-letnia granica czasowa,
- czy istnieją podstawy do niestosowania art. 65a k.k. z uwagi na szczególne okoliczności,
- czy możliwe jest uzyskanie łagodniejszej kary mimo recydywy (np. warunkowe zawieszenie).
Kancelarie często podejmują działania w celu przekwalifikowania czynu lub podważenia oceny „podobieństwa przestępstw”. Każdy niuans w orzeczeniu może mieć znaczenie – np. czy poprzednia kara była wykonywana w całości, czy np. została warunkowo przedterminowo skrócona.
Podsumowanie
Art. 65a k.k. zaostrza politykę karania recydywistów – nawet w sprawach, które wcześniej kończyły się grzywną lub wyrokiem w zawieszeniu. Dla osób, które już raz odbyły karę więzienia, każde kolejne postępowanie może skończyć się bezwzględnym więzieniem. Dlatego tak ważna jest profesjonalna pomoc obrońcy – który potrafi wskazać uchybienia w kwalifikacji prawnej i wykorzystać wszystkie możliwości obrony.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
