Co grozi za oczernianie drugiej osoby?

Na czym polega oczernianie drugiej osoby

Oczernianie to rozpowszechnianie nieprawdziwych lub krzywdzących informacji o innej osobie w sposób, który godzi w jej dobre imię, reputację lub zaufanie społeczne.
Szkodliwe treści mogą dotyczyć zarówno życia prywatnego (zdrady, alkoholizm, rzekome problemy w rodzinie), jak i zawodowego (niekompetencja, oszustwa, nadużycia).

Oczernianie może odbywać się ustnie, pisemnie, w rozmowach, plotkach, SMS-ach, e-mailach czy w internecie –
a skutki takiego działania bardzo często są poważne i długotrwałe.

Oczernianie a zniesławienie i zniewaga – różnice

W języku potocznym pojęcia „oczernianie”, „pomawianie” i „obrażanie” często są używane zamiennie.
W prawie istnieją jednak istotne różnice, które decydują o tym, jakie konsekwencje grożą sprawcy.

• Oczernianie / pomawianie – polega na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji, które mogą poniżyć inną osobę lub narazić ją na utratę zaufania. Najczęściej wypełnia znamiona art. 212 Kodeksu karnego.
• Zniesławienie (art. 212 kk) – dotyczy pomówienia o takie postępowanie lub cechy, które mogą poniżyć osobę w opinii publicznej lub narazić ją na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania zawodu, funkcji lub roli społecznej.
• Zniewaga (art. 216 kk) – obejmuje obelgi, wyzwiska, znieważenie godności drugiej osoby. Nie chodzi tutaj o zarzuty dotyczące faktów, ale o obraźliwe słowa.

W praktyce wiele spraw łączy elementy zniesławienia i zniewagi, zwłaszcza w internecie – wpisy są mieszanką kłamstw i obraźliwych komentarzy.

Oczernianie w internecie

Internet jest dziś najczęstszym miejscem oczerniania. Komentarze na Facebooku, opinie w Google, posty na forach czy wiadomości w Messengerze mogą bardzo szybko rozprzestrzeniać się i wyrządzić ogromną szkodę reputacyjną.

Typowe formy oczerniania w sieci to:

• pisanie fałszywych opinii o usługach danej osoby lub firmy,
• udostępnianie prywatnych informacji lub plotek,
• przerabianie screenów i manipulacja kontekstem,
• celowe podszywanie się pod ofiarę,
• publikowanie rzekomych „dowodów” mających ją skompromitować.

Wbrew częstemu przekonaniu, anonimowość w internecie jest pozorna. Organy ścigania, na podstawie numerów IP, danych od dostawców usług czy administratorów portali,
mają możliwość ustalenia tożsamości sprawcy.

Co grozi za oczernianie – odpowiedzialność karna

Oczernianie najczęściej podlega pod art. 212 Kodeksu karnego (zniesławienie), który przewiduje odpowiedzialność:

• grzywnę,
• karę ograniczenia wolności,
• a w przypadkach popełnienia czynu za pomocą środków masowego komunikowania – także karę pozbawienia wolności.

Najsurowszą odpowiedzialność ponoszą osoby, które oczerniają innych publicznie – np. w mediach społecznościowych, na forach, w opiniach Google, w nagraniach udostępnianych online.

Oczernianie może też stanowić przesłankę do postępowań „pobocznych”: o naruszenie miru domowego, uporczywe nękanie (art. 190a kk), groźby karalne czy stalking w internecie.

Odpowiedzialność cywilna za oczernianie

Poza postępowaniem karnym, osoba oczerniana może dochodzić swoich praw na drodze cywilnej. Kodeks cywilny pozwala żądać:

• przeprosin o określonej treści,
• usunięcia bezprawnych treści, komentarzy czy wpisów,
• zadośćuczynienia za krzywdę i straty moralne,
• odszkodowania za szkody – np. utraconych klientów, pogorszenie reputacji zawodowej.

W sprawach internetowych rośnie liczba pozwów o usunięcie negatywnych treści i zapłatę zadośćuczynienia.
Coraz częściej sądy przyznają kilkutysięczne lub kilkunastotysięczne kwoty – zwłaszcza gdy oczernianie ma szeroki zasięg.

Konsekwencje w pracy i środowisku

Oczernianie może prowadzić do problemów zawodowych, konfliktów w środowisku, problemów z awansem czy nawet zwolnienia – jeżeli reputacja pracownika zostanie poważnie podważona.

Typowe skutki oczerniania w miejscu pracy:

• pogorszenie relacji z przełożonym lub współpracownikami,
• utrata zaufania niezbędnego do wykonywania obowiązków,
• postępowania dyscyplinarne oparte na fałszywych informacjach,
• ryzyko naruszenia dóbr osobistych pracownika w środowisku zawodowym.

Jak udowodnić oczernianie

W sprawach o oczernianie kluczowe jest zabezpieczenie dowodów.
Najważniejsze jest to, aby materiały były zebrane kompletnie, w sposób umożliwiający ich użycie przed sądem.

Najczęściej wykorzystuje się:

• screenshoty komentarzy, postów, wiadomości,
• zrzuty rozmów z komunikatorów (Messenger, WhatsApp),
• wydruki opinii Google lub postów z portali,
• zeznania świadków, którzy słyszeli lub czytali pomówienia,
• archiwizację stron i treści za pomocą narzędzi typu web archive.

Dowodem może być również korespondencja, w której sprawca przyznaje się do rozpowszechniania fałszywych informacji lub przyznaje, że działał celowo.

Jak reagować na oczernianie – krok po kroku

Osoba, która stała się ofiarą oczerniania, może podjąć działania zarówno karne, cywilne, jak i „porządkowe” (usuwanie treści).

1. Zabezpiecz dowody – zanim ktokolwiek usunie komentarz czy wiadomość.
2. Zgłoś naruszenie do administratora platformy (Facebook, Google, forum).
3. Wyślij wezwanie do zaprzestania naruszeń (przedsądowe).
4. Złóż prywatny akt oskarżenia z art. 212 kk – jeśli oczernianie ma charakter pomówienia.
5. Rozważ pozew cywilny – gdy reputacja została naruszona, a szkody są realne.
6. Skorzystaj z pomocy adwokata – szczególnie gdy sprawa toczy się w internecie i ma szeroki zasięg.

Kluczem jest szybkie działanie – im dłużej treści pozostają dostępne, tym większa szkoda reputacyjna i trudniejsze odzyskanie kontroli nad sytuacją.

FAQ – oczernianie

Czy za oczernianie grozi kara więzienia?

Tak, w skrajnych przypadkach. Jeżeli oczernianie następuje za pomocą środków masowego komunikowania, art. 212 kk przewiduje możliwość orzeczenia kary pozbawienia wolności.

Czy oczernianie w internecie to przestępstwo?

Tak. Komentarze, opinie i wpisy w mediach społecznościowych, które zawierają nieprawdziwe zarzuty, mogą stanowić przestępstwo zniesławienia.

Co zrobić, jeśli ktoś oczernia mnie w pracy?

Należy zgromadzić dowody, zgłosić sprawę przełożonemu lub HR, a w sytuacji poważnych naruszeń – skorzystać z ochrony prawnej (zawiadomienie, pozew, prywatny akt oskarżenia).

Czy mogę pozwać osobę oczerniającą o odszkodowanie?

Tak. Oprócz przeprosin można dochodzić zadośćuczynienia za krzywdę oraz odszkodowania za straty zawodowe lub finansowe.

Czy można ustalić autora anonimowego komentarza?

Tak. Organy ścigania mogą ustalić adres IP, dane logowania, adres e-mail oraz informacje od administratorów platform. Anonimowość nie chroni przed odpowiedzialnością.

Kiedy warto skorzystac z pomocy adwokata

Sprawy o oczernianie często wymagają szybkiego działania i precyzyjnej strategii – zwłaszcza gdy naruszenia mają miejsce publicznie lub w internecie.
Pomoc adwokata pozwala zabezpieczyć dowody, przygotować wezwania, sporządzić prywatny akt oskarżenia i dochodzić roszczeń cywilnych.

Osoba zmagająca się z oczernianiem może skorzystać z konsultacji w Kancelarii Adwokackiej Łukasza Olesia w Katowicach, aby ustalić najlepszy sposób działania
i ochronić swoje dobre imię.