W polskim prawie małżeńskim podstawowym ustrojem majątkowym jest wspólność majątkowa, która powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Jednak w pewnych sytuacjach małżonkowie mogą zdecydować się na ustanowienie rozdzielności majątkowej. Pojawia się pytanie, czy możliwe jest ustanowienie takiej rozdzielności z datą wsteczną.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej
Małżonkowie mogą ustanowić rozdzielność majątkową na dwa sposoby:
- Umowa majątkowa małżeńska (intercyza) – zawierana w formie aktu notarialnego, działa na przyszłość i nie może mieć mocy wstecznej.
- Orzeczenie sądu – na wniosek jednego z małżonków lub wierzyciela sąd może ustanowić rozdzielność majątkową. W wyjątkowych przypadkach sąd może orzec rozdzielność z datą wcześniejszą niż dzień wytoczenia powództwa.
Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną
Zgodnie z art. 52 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w wyjątkowych sytuacjach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z datą wcześniejszą niż dzień wytoczenia powództwa. Przykładem takiej sytuacji jest separacja faktyczna małżonków, która uniemożliwia wspólne zarządzanie majątkiem. Inne okoliczności mogą obejmować:
- trwonienie majątku przez jednego z małżonków,
- zaciąganie długów bez zgody drugiego małżonka,
- opuszczenie rodziny przez jednego z małżonków.
Decyzja o ustanowieniu rozdzielności z datą wsteczną zależy od indywidualnych okoliczności sprawy i ma na celu ochronę interesów drugiego małżonka oraz osób trzecich.
Orzecznictwo dotyczące rozdzielności majątkowej z datą wsteczną
Istotnym wyrokiem w tej kwestii jest orzeczenie Sądu Rejonowego w Kętrzynie z dnia 28 czerwca 2023 r. (III RC 145/23, LEX nr 3788833). Sąd uznał, że ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest uzasadnione w sytuacji, gdy małżonkowie od dłuższego czasu nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, a jeden z nich podejmuje działania naruszające interesy drugiego. W sprawie tej:
- mąż unikał łożenia na majątek wspólny
- małżonkowie nie prowadzili wspólnego gospodarstwa domowego, mimo formalnego pozostawania w związku małżeńskim,
- sąd uznał, że istnieją przesłanki do ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż dzień wniesienia pozwu.
Wyrok ten potwierdza, że sądy coraz częściej uwzględniają realną sytuację majątkową małżonków i stosują elastyczne podejście do ustalania daty rozdzielności majątkowej.
Procedura sądowa
Aby uzyskać rozdzielność majątkową z datą wsteczną, należy złożyć pozew do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania małżonków. W pozwie trzeba wykazać istnienie ważnych powodów uzasadniających takie żądanie oraz przedstawić dowody potwierdzające te okoliczności. Sąd, po przeanalizowaniu sprawy, może orzec rozdzielność majątkową z datą wsteczną, jeśli uzna to za uzasadnione.
Skutki ustanowienia rozdzielności z datą wsteczną
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną ma istotne konsekwencje prawne:
- majątek wspólny przestaje istnieć od daty wskazanej w orzeczeniu sądu,
- odpowiedzialność za długi zaciągnięte po tej dacie spoczywa wyłącznie na małżonku, który je zaciągnął,
- możliwość dochodzenia roszczeń przez wierzycieli jest ograniczona do majątku osobistego dłużnika.
Warto pamiętać, że ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną może wpływać na sytuację prawną osób trzecich, dlatego sąd dokładnie analizuje wszystkie okoliczności przed wydaniem takiego orzeczenia.
Podsumowanie
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest możliwe, ale wymaga spełnienia określonych przesłanek i uzyskania orzeczenia sądu. Małżonkowie powinni dokładnie rozważyć taką decyzję, biorąc pod uwagę jej konsekwencje prawne oraz ewentualny wpływ na sytuację finansową obu stron.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
