Rozdzielność majątkowa, zwana także intercyzą, to coraz częściej wybierana forma regulowania stosunków majątkowych między małżonkami. Choć decyzja o jej ustanowieniu podejmowana jest zazwyczaj w dobrej wierze i z myślą o bezpieczeństwie finansowym, w praktyce zdarzają się sytuacje, w których małżonkowie chcą powrócić do wspólności majątkowej. Czy prawo przewiduje taką możliwość? Jak wygląda procedura cofnięcia rozdzielności majątkowej zawartej u notariusza? I wreszcie – kiedy warto skorzystać z pomocy adwokata?
Na czym polega rozdzielność majątkowa zawarta u notariusza?
Rozdzielność majątkowa to ustrojowa umowa małżeńska, która powoduje, że każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem osobistym i odpowiada za niego osobiście. Umowa taka może być zawarta przed notariuszem zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa.
W przypadku zawarcia intercyzy w formie aktu notarialnego, przestaje funkcjonować wspólność majątkowa ustawowa, przewidziana w art. 31 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W efekcie każda ze stron nabywa przedmioty majątkowe na wyłączną własność – chyba że strony umówią się inaczej, np. co do wspólnego zakupu nieruchomości.
Czy można znieść skutki rozdzielności majątkowej u notariusza?
Tak, zgodnie z art. 47 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie mogą w każdym czasie zmienić zawartą umowę majątkową małżeńską. Dotyczy to zarówno zmiany jej postanowień, jak i całkowitego jej uchylenia – czyli powrotu do wspólności ustawowej.
W praktyce oznacza to, że cofnięcie rozdzielności majątkowej możliwe jest za zgodą obojga małżonków i wymaga ponownego zawarcia umowy majątkowej u notariusza. Taka czynność nie powoduje jednak automatycznego „połączenia” majątków – dotyczy tylko przyszłości i nie obejmuje majątku, który powstał w okresie rozdzielności.
Jak wygląda procedura przywrócenia wspólności majątkowej?
Jeżeli małżonkowie decydują się na cofnięcie intercyzy, muszą wspólnie udać się do notariusza i zawrzeć nową umowę majątkową małżeńską, przywracającą wspólność ustawową. Nie jest możliwe jednostronne cofnięcie intercyzy.
W treści aktu notarialnego strony wskazują, że rezygnują z dalszego obowiązywania ustroju rozdzielności i wprowadzają wspólność majątkową. Taka umowa wywiera skutki od chwili jej zawarcia – nie ma mocy wstecznej, chyba że sąd postanowi inaczej w szczególnych przypadkach (np. art. 52 §2).
Ważne jest, że majątek nabyty przez każdego z małżonków w okresie obowiązywania rozdzielności nie wchodzi automatycznie do nowej wspólności. Pozostaje on nadal majątkiem osobistym danej osoby, chyba że strony dokonają późniejszego przeniesienia własności w drodze umowy.
Czy możliwe jest przywrócenie wspólności majątkowej z datą wsteczną?
Co do zasady, wspólność majątkowa może być przywrócona wyłącznie na przyszłość. Wyjątek od tej reguły przewiduje art. 52 §2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który umożliwia sądowe przywrócenie wspólności z datą wcześniejszą – w szczególnych przypadkach, np. gdy intercyza została zawarta z pokrzywdzeniem wierzyciela albo na potrzeby formalne.
Wniosek o przywrócenie wspólności z mocą wsteczną może złożyć jeden z małżonków, ale postępowanie jest bardziej skomplikowane i wymaga udowodnienia, że istnieje ważny interes. Sąd bada okoliczności faktyczne, analizuje sytuację majątkową i może oddalić wniosek, jeśli uzna, że taka zmiana byłaby niekorzystna dla drugiej strony lub osób trzecich.
Jakie skutki prawne wywołuje cofnięcie rozdzielności majątkowej?
Po zawarciu nowej umowy przywracającej wspólność, wszelkie przyszłe nabycia – wynagrodzenie za pracę, dochody z działalności gospodarczej, zakupy nieruchomości – będą wchodzić do majątku wspólnego. Cofnięcie intercyzy nie ma jednak wpływu na:
- podział majątku osobistego nabytego w okresie rozdzielności,
- zobowiązania powstałe w czasie rozdzielności (np. kredyty, leasingi),
- odpowiedzialność za długi osobiste małżonków z czasu rozdzielności.
W razie rozwodu lub śmierci jednego z małżonków, podział majątku będzie uwzględniał jedynie składniki nabyte w okresie obowiązywania wspólności majątkowej – czyli po cofnięciu intercyzy.
W jakich sytuacjach warto cofnąć rozdzielność majątkową?
Decyzja o rezygnacji z rozdzielności majątkowej powinna być dobrze przemyślana i poprzedzona analizą sytuacji prawnej i finansowej. Cofnięcie intercyzy może być korzystne m.in. w sytuacjach takich jak:
- poprawa relacji między małżonkami i chęć wspólnego zarządzania majątkiem,
- planowany zakup nieruchomości ze środków wspólnych,
- chęć objęcia wspólnością przyszłych dochodów z inwestycji,
- planowanie sukcesji majątkowej i uproszczenie dziedziczenia.
Jednocześnie należy uważać na sytuacje, w których cofnięcie rozdzielności może być wykorzystane w celu uniknięcia odpowiedzialności za długi – takie działania mogą być skutecznie kwestionowane przez wierzycieli.
Jakie dokumenty są potrzebne do zmiany ustroju majątkowego?
Aby skutecznie cofnąć rozdzielność majątkową, małżonkowie powinni przygotować:
- dowody osobiste,
- odpis aktu małżeństwa,
- ewentualne wcześniejsze umowy majątkowe,
- wstępną koncepcję zmian, które chcą wprowadzić (np. czy majątek ma być całkowicie wspólny czy z wyłączeniami).
Koszt zawarcia umowy u notariusza uzależniony jest od jej treści oraz wartości majątku, którego dotyczy. Zazwyczaj opłaty wahają się w granicach kilkuset złotych plus VAT.
W jaki sposób adwokat może pomóc w sprawach intercyzy?
Adwokat z Katowic posiadający doświadczenie w sprawach rodzinnych i majątkowych może znacząco ułatwić procedurę cofnięcia rozdzielności. Zakres pomocy obejmuje:
- analizę skutków cofnięcia intercyzy w kontekście konkretnej sytuacji rodzinnej i majątkowej,
- sporządzenie projektu umowy do przedłożenia u notariusza,
- reprezentację w postępowaniu sądowym o przywrócenie wspólności z datą wcześniejszą,
- pomoc w zabezpieczeniu interesów jednej ze stron, np. poprzez dodatkowe zapisy w umowie,
- doradztwo w zakresie planowania majątkowego małżonków.
Dzięki pomocy profesjonalisty małżonkowie mogą świadomie podjąć decyzję i uniknąć przyszłych sporów związanych z zarządzaniem wspólnym lub osobistym majątkiem. Cofnięcie rozdzielności majątkowej to istotna zmiana o konsekwencjach prawnych – warto mieć pewność, że cała procedura zostanie przeprowadzona zgodnie z obowiązującym prawem i interesem obu stron.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
