Ustalenie ojcostwa to istotny element prawa rodzinnego, który ma poważne konsekwencje zarówno dla dziecka, jak i dla domniemanego ojca. W sytuacjach, gdy ojcostwo nie jest jasne – na przykład gdy dziecko pochodzi ze związku nieformalnego lub gdy występuje zaprzeczenie ojcostwa męża matki – możliwe jest dochodzenie ojcostwa przed sądem. W niniejszym artykule wyjaśniamy, kiedy można żądać sądowego ustalenia ojcostwa, jak przebiega taka sprawa i jakie skutki prawne wynikają z pozytywnego orzeczenia.
Kiedy można żądać ustalenia ojcostwa przed sądem?
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ojcostwo można ustalić sądownie w sytuacji, gdy nie zachodzi domniemanie ojcostwa – czyli:
- dziecko nie pochodzi z małżeństwa,
- nie nastąpiło uznanie ojcostwa przed kierownikiem USC lub sądem,
- mąż matki zaprzeczył ojcostwu lub zmarł przed narodzinami dziecka,
- istnieje spór co do biologicznego ojca dziecka.
Powództwo o ustalenie ojcostwa może wnieść matka dziecka, dziecko reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego, a także domniemany ojciec. W niektórych przypadkach uprawnienie przysługuje również prokuratorowi lub Rzecznikowi Praw Dziecka.
Jak wygląda proces sądowy o ustalenie ojcostwa?
Postępowanie o ustalenie ojcostwa toczy się przed sądem rejonowym, wydziałem rodzinnym. Główne etapy to:
- wniesienie pozwu o ustalenie ojcostwa,
- przyjęcie pozwu przez sąd i wyznaczenie rozprawy,
- przesłuchanie stron – matki, domniemanego ojca, świadków,
- dopuszczenie dowodów – dokumentów, opinii biegłych, badań DNA,
- wydanie wyroku ustalającego ojcostwo lub oddalającego powództwo.
Najczęściej sąd zleca wykonanie badań genetycznych (DNA), które jednoznacznie potwierdzają lub wykluczają pokrewieństwo biologiczne. Badania są przeprowadzane przez wyspecjalizowane instytuty, a ich koszt – około 1000–2000 zł – może zostać zasądzony od strony przegrywającej.
Jakie skutki wywołuje ustalenie ojcostwa?
Pozytywne orzeczenie sądu ustalające ojcostwo wywołuje istotne skutki prawne, w szczególności:
- powstanie pełnej więzi prawnej między ojcem a dzieckiem,
- nadanie ojcu obowiązku alimentacyjnego,
- prawo i obowiązek sprawowania władzy rodzicielskiej (chyba że sąd ją ograniczy),
- dziedziczenie ustawowe – dziecko staje się spadkobiercą ojca,
- możliwość ubiegania się o kontakty z dzieckiem,
- możliwość nadania dziecku nazwiska ojca – na wniosek stron.
W praktyce sąd często jednocześnie z ustaleniem ojcostwa rozstrzyga o alimentach, kontaktach i ewentualnie o władzy rodzicielskiej.
Jakie są koszty sprawy o ustalenie ojcostwa?
Postępowanie o ustalenie ojcostwa wiąże się z kilkoma kategoriami kosztów:
- brak opłaty sądowej – powództwo jest zwolnione z opłat, jeśli dotyczy dziecka,
- koszt badań DNA – około 1000–2000 zł, może być pokryty tymczasowo przez Skarb Państwa,
- wynagrodzenie adwokata – od 3000 zł wzwyż, zależnie od stopnia skomplikowania sprawy,
- konsultacja prawna – zwykle 300–500 zł, odliczana od wynagrodzenia pełnomocnika.
W uzasadnionych przypadkach możliwe jest ubieganie się o zwolnienie z kosztów oraz przyznanie pełnomocnika z urzędu.
Jak adwokat od spraw rodzinnych może pomóc przy ustaleniu ojcostwa?
Udział adwokata w sprawie o ustalenie ojcostwa może istotnie ułatwić i przyspieszyć cały proces. Adwokat z Katowic specjalizujący się w sprawach rodzinnych może:
- pomóc sporządzić pozew lub odpowiedź na pozew,
- przygotować klienta do przesłuchań i zgromadzić niezbędne dowody,
- wystąpić o dopuszczenie badań DNA oraz wykluczenie ich kosztów,
- złożyć wniosek o alimenty, kontakty i władzę rodzicielską,
- zapewnić reprezentację w sądzie i dbałość o dobro dziecka.
Pomoc profesjonalisty minimalizuje ryzyko błędów proceduralnych i pozwala lepiej zabezpieczyć interes dziecka oraz rodzica dochodzącego swoich praw.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
