Alimenty na dorosłe dziecko przysługują, gdy dziecko dąży do usamodzielnienia się, ale nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, na przykład podczas studiów lub nauki w trybie dziennym. Z tego powodu system prawny nie określa górnej granicy wieku dziecka uprawnionego do alimentów. Rodzice mają obowiązek alimentacyjny wobec dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Jest to obowiązek wynikający wprost z ustawy i istnieje niezależnie od wyroku sądu. W praktyce, alimenty na dorosłe dziecko dotyczą sytuacji, kiedy alimenty zostały zasądzone wyrokiem sądowym lub uzgodnione w umowie alimentacyjnej. Warto pamiętać, że przepisy określają sytuacje, w których obowiązek alimentacyjny ustaje lub kiedy można się od niego uchylić. Jednak to od sądu będzie zależało, jak zinterpretuje okoliczności faktyczne. To sąd ostatecznie stwierdza, czy dane okoliczności zaszły i czy obowiązek rzeczywiście ustał.
Kiedy ustaje obowiązek alimentacyjny wobec dziecka?
Kluczowym czynnikiem jest zdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się. Zazwyczaj przyjmuje się, że dziecko niepełnoletnie nie posiada takiej zdolności. Jednak jeśli dziecko posiada majątek generujący dochody, które wystarczają na jego utrzymanie, rodzice nie mają obowiązku płacenia alimentów. Jeśli dziecko osiągnie zdolność do samodzielnego utrzymania się przed 18 rokiem życia i faktycznie się utrzymuje, obowiązek alimentacyjny rodziców ustaje.
Alimenty a nauka pełnoletniego dziecka.
Uznaje się, że dziecko może się samodzielnie utrzymać, kiedy zakończy naukę i będzie gotowe do pracy. Nie ma jednak uniwersalnej reguły określającej, kiedy dokładnie to nastąpi. Jeśli jego zdolności i kompetencje pozwalają na ukończenie studiów, obowiązek alimentacyjny trwa nadal. Sądy uznają, że rodzice powinni, w miarę swoich możliwości, wspierać dziecko w dążeniu do ukończenia studiów wyższych, jeśli jest do tego zdolne i chce kontynuować naukę. W przypadku, kiedy dziecko nie przykłada się do nauki sprawa się komplikuję. Jeśli dziecko nie zdaje egzaminów, nie uczęszcza na zajęcia, powtarza lata studiów, obowiązek alimentacyjny rodziców może ustać. Podobna sytuacja ma miejsce, gdy dziecko zdecydowało się podjąć studia po dłuższym czasie od ukończenia szkoły średniej i jest starsze niż większość nowych studentów. W takim przypadku trudno uznać, że jest to kontynuacja nauki, a rodzice nie mają obowiązku dalszego utrzymywania dziecka.
Alimenty a choroba dziecka.
Jeśli dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać z powodu niepełnosprawności lub nieuleczalnej choroby, obowiązek alimentacyjny rodziców trwa nadal, nawet po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. W takich przypadkach może się zdarzyć, że ten obowiązek będzie trwał aż do śmierci dziecka. Obowiązek alimentacyjny nie ustaje również, gdy dziecko cierpi na chorobę psychiczną, taką jak schizofrenia, która uniemożliwia mu podjęcie pracy i samodzielne utrzymanie się. Należy także pamiętać, że niezdolność do pracy spowodowana narkomanią nie eliminuje automatycznie obowiązku alimentacyjnego. Sąd zawsze bierze pod uwagę okoliczności danej sprawy, a kluczowym czynnikiem jest brak realnej możliwości zarobkowania.
Dorosłe dziecko w niedostatku
Jeśli utrata pracy doprowadziła dziecko do niedostatku, stosuje się ogólne zasady kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące obowiązku alimentacyjnego. Te zasady mówią, że o dorosłą osobę w niedostatku powinni dbać krewni w linii prostej i rodzeństwo. Jeśli dziecko jest w związku małżeńskim, to małżonek jest w pierwszej kolejności zobowiązany do pomocy. Rodzice są zobowiązani do alimentacji dopiero wtedy, gdy małżonek i dzieci nie mogą zrealizować tego obowiązku.
Uchylenie się od alimentów na dorosłe dziecko
Obowiązek alimentacyjny wobec dorosłego dziecka jest powszechny, ale nie absolutny. Rodzic może się od niego uchylić, jeśli świadczenia alimentacyjne powodują nadmierny uszczerbek lub jeśli dziecko nie podejmuje żadnych działań mających na celu usamodzielnienie się. Można też uchylić się od tego obowiązku, jeśli utrzymywanie dziecka jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Nadmierny uszczerbek finansowy dla rodzica
Rodzic może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego, jeśli świadczenia na rzecz pełnoletniego dziecka powodują nadmierny uszczerbek finansowy. Pojęcie „nadmierny uszczerbek” nie jest precyzyjnie zdefiniowane, więc ocenia się je na podstawie konkretnych okoliczności. Orzecznictwo sugeruje, że nadmierny uszczerbek mieści się gdzieś pomiędzy znacznym obniżeniem stopy życiowej rodziców a sytuacją, w której nie można realizować swoich usprawiedliwionych potrzeb.
Brak starań dziecka o samodzielnie utrzymywanie się
Pełnoletnie dziecko, które nie podejmuje starań o usamodzielnienie się, nie ma prawa do alimentów od rodziców. Dlatego, jeśli dziecko nie przykłada się do nauki, opuszcza zajęcia, nie zdaje egzaminów i powtarza semestr, można będzie się uchylić od obowiązku alimentacyjnego. To samo dotyczy sytuacji, gdy dziecko, mimo pełnej zdolności, nie podejmuje ani nauki, ani pracy.
Zasady współżycia społecznego
Można również uchylić się od obowiązku alimentacyjnego, jeśli utrzymywanie pełnoletniego dziecka jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Ocenę tej sprzeczności przeprowadza sąd, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności.
