Wiele osób uważa, że raz zasądzone alimenty obowiązują do ukończenia przez dziecko 18. roku życia lub nawet dłużej – i że nie można ich ani zmniejszyć, ani uchylić. Tymczasem w praktyce wyrok alimentacyjny nie jest „na zawsze”. Prawo przewiduje możliwość jego zmiany, a nawet uchylenia obowiązku alimentacyjnego, jeśli wystąpią odpowiednie przesłanki. Kiedy i jak można to zrobić?
Alimenty – obowiązek dynamiczny
Obowiązek alimentacyjny jest zależny od dwóch zmiennych:
- uzasadnionych potrzeb osoby uprawnionej (najczęściej dziecka),
- możliwości zarobkowych i majątkowych osoby zobowiązanej (najczęściej rodzica).
Zarówno potrzeby dziecka, jak i sytuacja finansowa rodziców zmieniają się z czasem. Dziecko może np. rozpocząć kosztowne leczenie, zmienić szkołę lub studia, dorosnąć i zacząć zarabiać. Rodzic może stracić pracę, zachorować lub przejść na emeryturę. Każda z tych sytuacji może być podstawą do zmiany wyroku alimentacyjnego.
Kiedy można wnioskować o podwyższenie alimentów?
Najczęściej do sądu trafiają pozwy o podwyższenie alimentów. Przesłankami są m.in.:
- wzrost kosztów życia dziecka (np. szkoła średnia, studia, zajęcia dodatkowe),
- wzrost wynagrodzenia lub polepszenie sytuacji finansowej zobowiązanego,
- zmiana potrzeb – np. pojawienie się problemów zdrowotnych lub nowych wydatków.
W praktyce sąd może podwyższyć alimenty nawet po roku od poprzedniego wyroku, jeśli zmiany są znaczące i odpowiednio udokumentowane.
Kiedy można żądać obniżenia alimentów?
Również osoba płacąca alimenty może domagać się zmiany wyroku – szczególnie jeśli:
- utraciła pracę lub znacząco obniżyła się jej zdolność zarobkowa,
- pojawiły się nowe obowiązki alimentacyjne (np. kolejne dziecko),
- potrzeby dziecka zmalały (np. zakończyło naukę lub podjęło pracę).
W takich przypadkach można złożyć pozew o obniżenie alimentów lub nawet o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.
Czy alimenty trwają „do końca życia dziecka”?
Nie. W polskim prawie nie ma automatycznego końca obowiązku alimentacyjnego po 18. roku życia dziecka. Z drugiej strony – alimenty nie trwają też „na zawsze”. Wraz z usamodzielnieniem się dziecka (np. zakończeniem nauki i podjęciem pracy), rodzic może wystąpić do sądu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.
Sąd bada wtedy, czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Jeśli tak – alimenty mogą zostać uchylone, nawet jeśli formalnie nie ma wyznaczonego wieku zakończenia obowiązku.
Jak zmienić wyrok alimentacyjny?
Nie wystarczy napisać do sądu „proszę zmniejszyć alimenty”. Potrzebny jest nowy pozew – o zmianę wysokości alimentów lub uchylenie obowiązku. Trzeba też załączyć dokumenty potwierdzające zmiany (np. zaświadczenie o dochodach, dokumentację medyczną, dowody na sytuację dziecka).
Jeśli wcześniej istniała ugoda sądowa, to również można ją zmienić – przez nową ugodę lub pozew. Warto jednak pamiętać, że sąd bada, czy rzeczywiście doszło do „istotnej zmiany stosunków” od czasu poprzedniego rozstrzygnięcia.
Podsumowanie – wyrok nie jest wieczny
Wyrok alimentacyjny nie jest na zawsze. Każda istotna zmiana w sytuacji rodzica lub dziecka może być podstawą do modyfikacji lub uchylenia obowiązku. Kluczowe jest odpowiednie udokumentowanie zmian i przygotowanie dobrze skonstruowanego pozwu. W razie wątpliwości warto skorzystać z pomocy adwokata – szczególnie gdy druga strona ma pełnomocnika i gra nie fair.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
