Znęcanie się nad członkiem rodziny to poważne przestępstwo, ścigane z urzędu i budzące jednoznaczne potępienie społeczne. Jednak w praktyce sądowej zdarza się, że sprawca tego czynu otrzymuje karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania – potocznie nazywaną „zawiasami”. Czy takie rozstrzygnięcie jest zgodne z prawem? Kiedy sąd może orzec zawieszenie kary za znęcanie? I co to oznacza dla pokrzywdzonego?
Znęcanie się – podstawa prawna
Przestępstwo znęcania się nad osobą najbliższą (np. małżonkiem, dzieckiem, rodzicem) zostało uregulowane w art. 207 kodeksu karnego. Zgodnie z przepisem:
- za znęcanie się psychiczne lub fizyczne grozi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności,
- jeśli sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem – kara wynosi od 1 roku do 10 lat,
- w razie skutku śmiertelnego – nawet do 15 lat pozbawienia wolności.
Znęcanie może mieć charakter zarówno fizyczny (bicie, popychanie), jak i psychiczny (upokarzanie, grożenie, izolowanie, kontrolowanie).
Czy możliwa jest kara w zawieszeniu za znęcanie?
Tak, ale tylko w określonych warunkach. Zawieszenie wykonania kary (tzw. „zawiasy”) oznacza, że sąd wymierza karę pozbawienia wolności, ale warunkowo odracza jej wykonanie na okres próby – najczęściej 2 lub 3 lata. Warunkiem jest:
- kara nieprzekraczająca 1 roku pozbawienia wolności (lub 2 lat w wyjątkowych okolicznościach),
- pozytywna prognoza kryminologiczna wobec sprawcy,
- brak uprzedniej karalności za przestępstwa umyślne,
- brak okoliczności obciążających (np. szczególne okrucieństwo).
Innymi słowy – zawiasy za znęcanie są możliwe, ale raczej w łagodniejszych przypadkach, np. gdy sprawca przyznaje się do winy, wyraża skruchę i wcześniej nie był karany.
Przykłady orzeczeń sądów
W praktyce sądy orzekają kary w zawieszeniu np. w sytuacjach, gdy:
- znęcanie miało charakter jednorazowy lub trwało krótko,
- sprawca samodzielnie podjął terapię,
- doszło do pojednania stron lub ugody,
- sprawca był uzależniony i rozpoczął leczenie.
W takich przypadkach możliwy jest wyrok np. 8 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata, często z obowiązkiem terapii, przeprosin, zakazem kontaktu lub zbliżania się do pokrzywdzonego.
Kiedy zawiasy są wykluczone?
Jeśli sąd uzna, że sprawca działał ze szczególnym okrucieństwem lub znęcanie było systematyczne i długotrwałe, nie ma podstaw do orzeczenia kary w zawieszeniu. W takich przypadkach sądy coraz częściej stosują bezwzględne kary pozbawienia wolności – zwłaszcza gdy ofiarą jest dziecko.
Wykluczenie zawiasów następuje również, jeśli sprawca:
- był już wcześniej karany za przemoc,
- nie współpracuje z organami ścigania,
- bagatelizuje zarzuty lub zastrasza świadków.
Co grozi za złamanie warunków zawieszenia?
Jeśli sprawca po uzyskaniu kary w zawieszeniu:
- dopuści się kolejnego przestępstwa,
- nie realizuje obowiązków nałożonych przez sąd (np. nie stawia się na terapię),
- narusza zakaz kontaktu lub zbliżania się –
sąd może zarządzić wykonanie kary. Oznacza to, że skazany trafi do zakładu karnego na wymierzoną wcześniej karę (np. 10 miesięcy).
Podsumowanie
Kara w zawieszeniu za znęcanie (czyli potocznie: „zawiasy”) jest możliwa, ale nie jest gwarantowana. Sąd każdorazowo bada okoliczności sprawy, postawę sprawcy i skutki przemocy. W łagodniejszych przypadkach, przy braku wcześniejszej karalności i dobrej prognozie na przyszłość, zawiasy mogą być zastosowane. Jednak przy poważnych i powtarzających się aktach przemocy sądy coraz częściej stosują kary bezwzględnego pozbawienia wolności.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
