Areszt tymczasowy to najsurowszy ze środków zapobiegawczych w postępowaniu karnym. Choć jego stosowanie powinno być wyjątkowe, w praktyce jest często wykorzystywany w śledztwach prowadzonych przez prokuraturę lub policję. W jakich sytuacjach grozi areszt tymczasowy? Jakie są przesłanki i co można zrobić, by go uniknąć?
Czym jest areszt tymczasowy?
Areszt tymczasowy polega na osadzeniu podejrzanego w zakładzie karnym na czas trwania postępowania przygotowawczego lub sądowego. Stosuje się go wyłącznie na mocy postanowienia sądu, na wniosek prokuratora. Celem aresztu nie jest kara, lecz zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania.
Podstawy prawne aresztowania
Areszt tymczasowy reguluje Kodeks postępowania karnego (art. 249–263 k.p.k.). Zgodnie z przepisami, można go zastosować, jeśli:
- istnieje duże prawdopodobieństwo, że podejrzany popełnił przestępstwo,
- zachodzi potrzeba zabezpieczenia postępowania (np. ryzyko ucieczki, matactwa),
- inne środki (dozór, poręczenie) byłyby niewystarczające.
Przesłanki do zastosowania aresztu
Sąd może zastosować areszt, jeśli istnieje jedna z poniższych przesłanek:
- obawa ucieczki lub ukrycia się podejrzanego,
- obawa matactwa, czyli wpływania na świadków, niszczenia dowodów,
- grożąca surowa kara (powyżej 8 lat pozbawienia wolności),
- zatrzymanie podejrzanego „na gorącym uczynku”,
- brak możliwości ustalenia tożsamości podejrzanego.
Kiedy najczęściej grozi areszt?
W praktyce tymczasowy areszt stosowany jest najczęściej w sprawach:
- o przestępstwa z użyciem przemocy (np. rozboje, gwałty, zabójstwa),
- związane z przestępczością zorganizowaną,
- dotyczące dużych oszustw i malwersacji,
- narkotykowych – szczególnie przy zarzucie handlu lub produkcji,
- wobec cudzoziemców bez stałego miejsca zamieszkania w Polsce.
Na jak długo można trafić do aresztu?
Początkowo areszt stosowany jest na okres do 3 miesięcy. W uzasadnionych przypadkach może być przedłużany, ale:
- łącznie nie powinien przekroczyć 12 miesięcy w śledztwie,
- jeśli sprawa trafiła do sądu – dopuszczalne są kolejne przedłużenia,
- każde przedłużenie wymaga odrębnej decyzji sądu.
Czy można się odwołać od aresztu?
Tak. Podejrzany lub jego obrońca mogą złożyć zażalenie na zastosowanie aresztu. Sąd wyższej instancji bada, czy decyzja była zasadna. Można również wnioskować o uchylenie lub zamianę aresztu na inny środek – np. dozór policyjny, zakaz opuszczania kraju lub poręczenie majątkowe.
Jakie prawa ma osoba tymczasowo aresztowana?
Osoba przebywająca w areszcie tymczasowym ma prawo do:
- kontaktu z adwokatem,
- otrzymywania korespondencji,
- odwiedzin (za zgodą prokuratora lub sądu),
- opieki medycznej,
- nietykalności fizycznej i psychicznej.
Podsumowanie
Areszt tymczasowy to poważna ingerencja w wolność osobistą i powinien być stosowany wyłącznie wtedy, gdy inne środki są niewystarczające. Grozi przede wszystkim w poważnych sprawach karnych, zwłaszcza gdy istnieje ryzyko ucieczki, matactwa lub grozi wysoka kara. Warto znać swoje prawa i jak najszybciej skorzystać z pomocy adwokata, jeśli pojawi się groźba aresztowania.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
