Nadzwyczajne złagodzenie kary to instytucja przewidziana w polskim Kodeksie karnym, umożliwiająca sądowi wymierzenie kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia lub zastosowanie łagodniejszego rodzaju kary, niż wynika to z kwalifikacji czynu. Jest to wyjątek od zasady ścisłego przestrzegania granic kar przewidzianych przez przepisy karne. Podstawy tej instytucji znajdują się w art. 60 Kodeksu karnego (KK).
Kiedy sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary?
Zgodnie z art. 60 § 2 KK, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli:
- Sprawca współpracował z organami ścigania – w szczególności ujawnił informacje umożliwiające wykrycie innych przestępstw lub ich sprawców (tzw. „mały świadek koronny”).
- Okoliczności łagodzące są wyjątkowo liczne lub mają szczególnie istotne znaczenie – na przykład sprawca naprawił wyrządzoną szkodę, działał w afekcie lub z silnego przymusu.
- Przepisy szczególne to przewidują – np. w przypadku nieletnich (art. 10 § 4 KK) lub sprawców w stanie znacznego ograniczenia poczytalności (art. 31 § 2 KK).
W przypadkach obligatoryjnych, sąd musi zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, natomiast w przypadkach fakultatywnych decyzja pozostaje w gestii sądu.
Jak sąd może złagodzić karę?
Sąd, stosując nadzwyczajne złagodzenie kary, może:
- Orzec karę pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia.
- Zastosować karę łagodniejszego rodzaju, np. ograniczenie wolności lub grzywnę zamiast pozbawienia wolności.
- Odstąpić od wymierzenia kary i poprzestać na zastosowaniu środków wychowawczych lub zabezpieczających (art. 60 § 5 KK).
Przykłady z orzecznictwa
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2019 r., sygn. akt II KK 94/19
Sąd Najwyższy uznał, że wyjątkowo aktywna współpraca oskarżonego z organami ścigania, która pozwoliła na ujawnienie dużej grupy przestępczej, uzasadniała zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary. W rezultacie wymierzono karę grzywny zamiast pozbawienia wolności.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 marca 2020 r., sygn. akt II AKa 37/20
Sąd zastosował nadzwyczajne złagodzenie kary wobec oskarżonego, który naprawił wyrządzoną szkodę i podjął działania na rzecz pokrzywdzonego. Sąd uznał, że te okoliczności znacząco zmniejszają stopień społecznej szkodliwości czynu.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2021 r., sygn. akt V KK 53/21
Sąd Najwyższy orzekł, że ograniczenie poczytalności sprawcy, potwierdzone opinią biegłych, oraz jego zachowanie po popełnieniu czynu (w tym udzielenie pomocy pokrzywdzonemu) uzasadniało zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Podstawy prawne
- Art. 60 § 1–6 KK: szczegółowe przesłanki stosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary.
- Art. 37 KK: określenie rodzajów kar, które mogą zostać orzeczone w wyniku złagodzenia.
- Art. 10 § 4 KK: regulacja dotycząca nieletnich sprawców.
- Art. 31 § 2 KK: możliwość złagodzenia kary w przypadku ograniczonej poczytalności.
Dlaczego warto skorzystać z pomocy adwokata?
Zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary wymaga szczegółowej analizy sprawy oraz przedstawienia odpowiednich dowodów przed sądem. Adwokat:
- Ocenia, czy okoliczności sprawy uzasadniają wniosek o nadzwyczajne złagodzenie kary.
- Przygotowuje argumentację opartą na przepisach prawa i orzecznictwie.
- Reprezentuje oskarżonego w trakcie rozprawy, skutecznie prezentując okoliczności łagodzące.
Pomoc doświadczonego adwokata może znacząco zwiększyć szanse na zastosowanie przez sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary i wymierzenie łagodniejszego środka.
