Wizerunek jest jednym z dóbr osobistych chronionych przez polskie prawo. Obejmuje nie tylko zdjęcie twarzy, ale także sylwetkę, głos czy charakterystyczne cechy pozwalające na identyfikację osoby. Jego wykorzystanie w mediach, reklamie czy internecie bez zgody zainteresowanego może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej i karnej.
Podstawa prawna ochrony wizerunku
- Kodeks cywilny – art. 23 i 24 kc zapewniają ochronę dóbr osobistych,
- Ustawa o prawie autorskim – art. 81 przewiduje konieczność zgody na rozpowszechnianie wizerunku,
- Kodeks karny – w skrajnych przypadkach może mieć zastosowanie art. 190a kk (podszywanie się, kradzież tożsamości).
Kiedy potrzebna jest zgoda?
Zasadą jest, że rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody osoby przedstawionej. Zgoda może być udzielona wprost (np. na piśmie) lub wynikać z okoliczności (pozowanie do zdjęcia w sesji reklamowej). Brak zgody oznacza naruszenie prawa, chyba że zastosowanie mają wyjątki.
Wyjątki od obowiązku uzyskania zgody
- osoba powszechnie znana – gdy wizerunek wykonano w związku z pełnieniem funkcji publicznych,
- osoba stanowiąca jedynie szczegół całości, np. tłumu, zgromadzenia, krajobrazu,
- wizerunek użyty w celach informacyjnych i związanych z wydarzeniem o znaczeniu publicznym.
Przykłady naruszeń w praktyce
- opublikowanie zdjęcia pracownika na stronie firmowej bez jego wiedzy,
- wykorzystanie zdjęcia prywatnego w reklamie produktu,
- publikacja wizerunku osoby prywatnej w memach,
- nagrania monitoringu udostępnione w internecie bez podstawy prawnej.
Jakie roszczenia przysługują osobie, której wizerunek naruszono?
- usunięcie zdjęcia lub filmu z internetu,
- zaniechanie dalszego rozpowszechniania,
- opublikowanie przeprosin,
- zadośćuczynienie pieniężne,
- odszkodowanie – np. za utracony kontrakt reklamowy,
- świadczenie na cel społeczny.
Znaczenie zgody
Zgoda na wykorzystanie wizerunku powinna być jednoznaczna i udzielona świadomie. W praktyce najbezpieczniejszą formą jest zgoda pisemna, która pozwala uniknąć sporów sądowych. Brak dowodu zgody obciąża podmiot, który rozpowszechnia wizerunek.
Podsumowanie
Wizerunek to dobro osobiste podlegające szczególnej ochronie. Jego wykorzystanie bez zgody – zwłaszcza w reklamie czy mediach społecznościowych – może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych. Każdy, kto poczuje się poszkodowany, może żądać przeprosin, usunięcia zdjęć i rekompensaty finansowej.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
