Nienależne świadczenie a subwencja z PFR – dlaczego powództwa o zwrot są bezpodstawne

Czy subwencja z PFR może być uznana za świadczenie nienależne?

W licznych pozwach dotyczących zwrotu subwencji z Tarczy Finansowej 1.0 Polski Fundusz Rozwoju (PFR) wskazuje, że środki zostały wypłacone nienależnie. Takie stanowisko nie znajduje jednak oparcia w przepisach prawa cywilnego. Jak wynika z orzecznictwa, subwencja wypłacona na podstawie ważnej umowy nie może być uznana za świadczenie nienależne.

Czym jest nienależne świadczenie według kodeksu cywilnego?

Zgodnie z art. 410 § 2 kodeksu cywilnego:

„Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia”.

Żadna z tych przesłanek nie zachodzi w przypadku wypłat subwencji z Tarczy Finansowej – zarówno umowy, jak i podstawa prawna świadczenia były ważne i obowiązujące.

Dlaczego w przypadku Tarczy Finansowej brak jest podstaw do żądania zwrotu

Jak wskazuje praktyka, roszczenia PFR w tego typu sprawach nie mogą być oparte na konstrukcji nienależnego świadczenia, ponieważ:

• umowy subwencyjne zostały prawidłowo zawarte,
• nie doszło do ich rozwiązania ani wypowiedzenia,
• beneficjenci wykorzystali środki zgodnie z przeznaczeniem, co nie było kwestionowane przez PFR.

W takiej sytuacji nie można uznać, że podstawa świadczenia odpadła ani że doszło do jakiegokolwiek bezpodstawnego wzbogacenia po stronie przedsiębiorcy.

Art. 409 k.c. i brak obowiązku zwrotu po wykorzystaniu środków

Co więcej, zgodnie z art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeśli osoba, która ją uzyskała, zużyła ją lub utraciła w taki sposób, że nie jest już wzbogacona – chyba że powinna była liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Beneficjenci Tarczy Finansowej wydatkowywali środki na cele określone w umowie – czyli wynagrodzenia pracowników, podatki, ZUS i bieżące zobowiązania firmy. W momencie wezwania do zwrotu nie byli już wzbogaceni, a wydatkowanie środków odbyło się w ramach obowiązującej umowy z PFR. Dlatego – jak wskazuje orzecznictwo – obowiązek zwrotu w takich przypadkach nie powstaje.

Stanowisko sądów w podobnych sprawach

W sprawie o sygn. XXV C 658/23 Sąd Okręgowy w Warszawie (wyrok z 13 marca 2025 r.) stwierdził jednoznacznie:

„Na gruncie art. 409 k.c. przyjęto przesunięcie ciężaru dowodu w zakresie liczenia się z obowiązkiem zwrotu. Pozwany zużył subwencję zanim został wezwany do zwrotu, a podstawą wydatkowania kwot była wzajemna umowa stron.”

W praktyce oznacza to, że PFR nie może dochodzić zwrotu subwencji w oparciu o art. 410 k.c., jeśli przedsiębiorca wykazał, że środki zostały zużyte zgodnie z umową i przed wezwaniem do zwrotu.

Kontakt do kancelarii

Kancelaria reprezentuje przedsiębiorców w sporach z PFR dotyczących zwrotu subwencji z Tarczy Finansowej 1.0 i 2.0. Pomagamy w przygotowaniu sprzeciwów, analizie ryzyka i prowadzeniu spraw sądowych dotyczących tzw. nienależnego świadczenia.

tel. 32 307 01 77
[email protected]