Porwanie rodzicielskie to jedna z najbardziej traumatycznych sytuacji, z jakimi może zmierzyć się rodzic. Mimo że często sprawca to biologiczny ojciec lub matka dziecka, jego działanie może być niezgodne z prawem i prowadzić do drastycznych skutków emocjonalnych oraz prawnych. Co zrobić, gdy były partner bez zgody zabiera dziecko i nie chce go oddać? Jak odzyskać dziecko w Polsce lub za granicą? Jakie są Twoje prawa i możliwości działania?
Co to jest porwanie rodzicielskie?
Porwanie rodzicielskie to sytuacja, w której jeden z rodziców bez zgody drugiego – i wbrew istniejącemu porządkowi prawnemu – wywozi dziecko lub zatrzymuje je poza miejscem zamieszkania. Choć technicznie nie jest to „porwanie” w rozumieniu Kodeksu karnego (jeśli rodzic ma prawa rodzicielskie), może stanowić naruszenie prawa, zwłaszcza jeśli:
- narusza orzeczenie sądu o opiece lub kontaktach,
- utrudnia kontakt drugiemu rodzicowi,
- wywóz ma miejsce za granicę bez zgody drugiego opiekuna,
- trwa długotrwale i uniemożliwia normalne relacje z drugim rodzicem.
Najczęściej do porwań rodzicielskich dochodzi po rozstaniu lub rozwodzie, gdy jeden z rodziców nie akceptuje decyzji sądu, nie respektuje kontaktów lub celowo izoluje dziecko od drugiego rodzica.
Czy porwanie dziecka przez rodzica jest przestępstwem?
Tak, jeśli doszło do:
- naruszenia orzeczenia sądu opiekuńczego,
- bezprawnego zatrzymania dziecka po zakończeniu kontaktu,
- wywiezienia dziecka bez zgody za granicę mimo braku samodzielnego prawa do podejmowania takich decyzji.
W takich przypadkach może dojść do odpowiedzialności na podstawie przepisów o ograniczaniu kontaktów (art. 211 k.k. – uprowadzenie lub zatrzymanie małoletniego) lub nawet grzywny zasądzanej w postępowaniu cywilnym (np. na podstawie art. 59815 k.p.c.).
Co możesz zrobić, jeśli były partner nie oddaje dziecka?
Najważniejsze to działać szybko i zdecydowanie, korzystając z narzędzi prawnych dostępnych w polskim i międzynarodowym porządku prawnym.
1. Wezwij byłego partnera do oddania dziecka na piśmie
Pisemne wezwanie, najlepiej przez pełnomocnika lub za pośrednictwem poczty z potwierdzeniem odbioru, dokumentuje próbę polubownego załatwienia sprawy. Może być wykorzystane później w sądzie jako dowód.
2. Złóż wniosek do sądu rodzinnego o wykonanie kontaktów
Jeśli drugi rodzic nie oddaje dziecka mimo ustalonych kontaktów, możesz wystąpić do sądu o:
- zagrożenie ukaraniem grzywną (postępowanie wykonawcze),
- realizację kontaktów przez kuratora,
- zmianę kontaktów i ograniczenie władzy rodzicielskiej,
- nakazanie wydania dziecka (jeśli mieszka z Tobą na podstawie wyroku lub ugody).
3. Złóż zawiadomienie na policję
Policja może:
- wystawić za dzieckiem list gończy,
- dokonać interwencji, jeśli dziecko zostało zatrzymane wbrew orzeczeniu sądu,
- współpracować z sądem w wykonaniu orzeczeń,
- wpisać dziecko do systemu poszukiwań osób zaginionych.
Warto zgłosić nie tylko samo porwanie, ale również uporczywe utrudnianie kontaktów, jeśli mają one oparcie w wyroku.
4. Wniosek o zabezpieczenie dziecka
Możesz złożyć wniosek o:
- tymczasowe powierzenie Tobie wykonywania pieczy,
- wydanie dziecka,
- zakaz wyjazdu za granicę bez Twojej zgody (z wpisem do systemu SIS II),
- natychmiastowe wykonanie kontaktów przez kuratora sądowego.
Wywóz dziecka za granicę bez zgody – co wtedy?
Jeśli dziecko zostało wywiezione za granicę bez Twojej zgody, możesz skorzystać z:
1. Konwencji haskiej (1980 r.)
To podstawowy dokument regulujący międzynarodowe porwania rodzicielskie. Umożliwia:
- szybki tryb wydania dziecka do kraju miejsca stałego pobytu,
- działanie przez centralne organy (w Polsce to Ministerstwo Sprawiedliwości),
- współpracę z zagranicznymi sądami i policją.
Wniosek składa się przez sąd rodzinny lub bezpośrednio do MS.
2. Europejski Nakaz Powrotu (UE)
W ramach Unii Europejskiej można dodatkowo zastosować instrumenty unijne, które przyspieszają postępowania i są honorowane w każdym państwie członkowskim.
Czy można zakazać wyjazdu dziecka za granicę?
Tak. Jeśli obawiasz się, że były partner może wywieźć dziecko:
- złóż wniosek o zabezpieczenie zakazujące opuszczania kraju,
- można również wnioskować o wpis dziecka do systemu SIS II (Schengen),
- powiadom Straż Graniczną – mają obowiązek zatrzymać próbę nielegalnego wyjazdu.
Tego rodzaju środki są stosowane zwłaszcza w przypadkach, gdy istnieje uzasadniona obawa uprowadzenia.
Jakie są skutki dla sprawcy porwania?
- kara grzywny lub pozbawienia wolności,
- ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej,
- utrata prawa do kontaktów z dzieckiem,
- zobowiązanie do zwrotu kosztów postępowania,
- negatywna opinia kuratora, która może wpłynąć na inne postępowania rodzinne (np. o opiekę, alimenty, wyjazdy zagraniczne).
Podsumowanie
Porwanie rodzicielskie, choć często dokonywane w emocjach i z poczuciem „prawa do dziecka”, jest naruszeniem porządku prawnego i praw drugiego rodzica. Reaguj szybko, dokumentuj wszystkie działania i szukaj pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Polskie i międzynarodowe prawo oferują wiele skutecznych narzędzi do odzyskania dziecka i ochrony jego dobra.
Jeśli Twój były partner zatrzymał dziecko i nie chce go oddać – skontaktuj się z naszą kancelarią. Prowadzimy sprawy o porwania rodzicielskie, reprezentujemy klientów przed sądami i instytucjami międzynarodowymi. Działamy zdecydowanie, z empatią i skutecznością.
Porwanie rodzicielskie może skutkować nie tylko ograniczeniem kontaktów czy pozbawieniem władzy rodzicielskiej, ale również postępowaniem karnym. Jeśli potrzebujesz wsparcia w tego typu sprawie – skontaktuj się z adwokatem od spraw karnych w Katowicach.
tel. 32 307 01 77
[email protected]
