WIBOR w TSUE. Co to oznacza dla spłacających kredyty w PLN?

Kredyty złotowe o oprocentowaniu zmiennym stanowią znakomita większość produktów bankowych, które były zawierane przez kredytobiorców w celu realizacji swoich celów inwestycyjnych. Banki przy sprzedaży tych kredytów zapewniały o stabilności i bezpieczeństwie. Jak się później okazało te informacji, mówiąc delikatnie, mijały się z rzeczywistością. Stąd też coraz więcej osób decyduje się na wystąpienie na drogę sądową, gdzie przedmiotem roszczenia jest unieważnienie kredytu złotowego. W związku z tymi postępowaniami i powstałymi roszczeniami pojawiły się kwestie, które wymagają wyjaśnienia. Pytania o WIBOR w TSUE stały się zatem faktem, albowiem zostały tam skierowane przez jeden z sądów rozpoznających tego typu sprawę. Co to oznacza dla kredytobiorców?

Czego dotyczą pytania prejudycjalne o WIBOR w TSUE?

Sąd Okręgowy w Częstochowie w sprawie I C 1226/23 w dniu 31 maja 2024 skierował 4 pytania do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Nie ulega wątpliwości, że w przypadku korzystnego roztrzygnięcia sądy mogą zostać zalane powództwami kredytobiorców, którzy zmagają się ze spłatą kredytów opartych o zmienne oprocentowanie.

Pytania sądu o WIBOR do TSUE są następujące:

Czy art. 1 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że pozwala on na badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR?
W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze, czy art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że pozwala on na badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR?
W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze i drugie, czy art. 3 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że zapisy umowy dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR można traktować jako stojące w sprzeczności z wymogami dobrej wiary i powodujące znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, z uwagi na niewłaściwe poinformowanie konsumenta odnośnie narażenia na ryzyko zmiennej stopy procentowej, w tym w szczególności niewskazaniu, w jaki sposób ustala się wskaźnik referencyjny będący podstawą ustalania zmiennego oprocentowania i jakie wątpliwości są związane z jego nietransparentnością oraz nierównomierny rozkład tego ryzyka na strony umowy?
W przypadku pozytywnej odpowiedzi na wcześniejsze pytania, czy art. 6 ust 1 w zw. z art. 3 ust. 1 i 2 zdanie 2 oraz art. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku uznania za nieuczciwe postanowienia umownego dotyczącego zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR możliwym jest dalsze funkcjonowanie umowy, w której wysokość oprocentowania kwoty kapitału kredytu będzie się opierała na drugim składniku ustalającym wysokość oprocentowania zawartym w umowie, to jest stałej marży banku, co spowoduje zmianę oprocentowania kredytu ze zmiennego na stałe?

Co mogą oznaczać pozytywne odpowiedzi na pytania o WIBOR w TSUE?

Głównym argumentem przemawiającym za roszczeniami kredytobiorców jest fakt, że bank w sposób nietransparentny i z pominięciem wskazania ryzyk nie przedstawił konsekwencji zawarcia umowy opartej o zmienne oprocentowanie. Niskie stopy procentowe spowodowały, że kredyt taki w momencie jego zaciągnięcia był tani, co skutkowało wyższą zdolnością kredytową. Konsumenci byli zachęcani przez banki do zaciągania zobowiązań „pod korek”, albowiem wysokość miesięcznej raty miała być stała i przez łatwo spłacalna. Jak się później okazało koszty kredytu znacznie wzrosły, a za tym raty, który w niektórych przypadkach mogą być dwukrotnie większe.

Kredytobiorcy zarzucają bankom, że nikt nie informował ich o skutkach zawarcia umowy opartej o WIBOR właśnie, co spowodowało znaczne obciążenia finansowe i tragedię wielu rodzin. Gdyby TSUE orzekł zgodnie z pytaniami zadanymi przez SO w Częstochowie mogłoby się okazać, że takie kredyty znacznie tańsze, albowiem wykonywane byłyby tylko w oparciu o oprocentowaniu marżą. Tego typu rozstrzygnięć domaga się także Kancelaria w sprawach prowadzonych na rzecz Klientów, czyli tzw. pozew o WIBOR.