Zakaz zjazdu pod ziemię i degradacja stanowiskowa – czy pracodawca może?

Zakaz zjazdu pod ziemię i tzw. degradacja stanowiskowa to tematy, które budzą wiele emocji w środowisku górniczym. W praktyce zdarza się, że pracodawca – powołując się na przepisy BHP lub wyniki badań lekarskich – uniemożliwia pracownikowi dalszą pracę pod ziemią i przenosi go na inne, mniej atrakcyjne stanowisko. W artykule wyjaśniamy, jakie są podstawy prawne takich decyzji i jakie prawa przysługują górnikom.

Kiedy pracodawca może zakazać zjazdu pod ziemię?

Pracodawca ma obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. Jeśli lekarz medycyny pracy stwierdzi, że pracownik nie powinien pracować pod ziemią, zakład ma prawo wydać zakaz zjazdu. Najczęstsze powody to:

• choroby układu oddechowego (np. pylica, POChP),
• problemy kardiologiczne,
• wady wzroku lub słuchu zagrażające bezpieczeństwu,
• inne przeciwwskazania zdrowotne.

Degradacja stanowiskowa – co to znaczy?

Degradacja polega na przeniesieniu pracownika na inne stanowisko, zwykle o niższym wynagrodzeniu, w związku z brakiem możliwości wykonywania pracy pod ziemią. Takie działanie bywa kwestionowane przez górników, ponieważ oznacza obniżenie pensji i utratę przywilejów wynikających z pracy pod ziemią.

Podstawy prawne

Podstawy do wprowadzenia zakazu zjazdu i przeniesienia na inne stanowisko znajdują się w:

• Kodeksie pracy – obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy,
• ustawie o służbie medycyny pracy – orzeczenia lekarza są wiążące dla pracodawcy,
• prawie geologicznym i górniczym – przepisy dotyczące bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego.

Czy górnik ma prawo do odwołania?

Tak – pracownik może złożyć odwołanie od orzeczenia lekarskiego. Odbywa się to w trybie skierowania do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy (WOMP). Dopiero decyzja WOMP jest ostateczna.

Roszczenia pracownika

Jeżeli degradacja wiąże się z obniżeniem wynagrodzenia, górnik może dochodzić swoich praw:

• odszkodowania z tytułu naruszenia przepisów prawa pracy,
• roszczeń o przywrócenie do pracy na dotychczasowym stanowisku (w razie bezpodstawnego zakazu),
• zadośćuczynienia, jeśli decyzja pracodawcy była dyskryminująca.

Najczęstsze problemy

• zakaz zjazdu oparty na ogólnym stwierdzeniu, bez szczegółowej dokumentacji medycznej,
• brak propozycji równorzędnego stanowiska,
• znaczne obniżenie wynagrodzenia bez uzasadnienia.

FAQ – pytania i odpowiedzi

Czy pracodawca może jednostronnie obniżyć pensję?

Nie – zmiana warunków wynagrodzenia wymaga wypowiedzenia zmieniającego lub porozumienia stron.

Czy zakaz zjazdu zawsze oznacza degradację?

Nie – pracodawca może przenieść górnika na stanowisko równorzędne, choć w praktyce bywa to trudne.

Czy górnik może pozwać pracodawcę?

Tak – jeśli uważa, że decyzja była bezprawna, może skierować sprawę do sądu pracy.

Powiązane artykuły

• Badania lekarskie górnika – odwołanie od orzeczenia WOMP i skierowanie na inne stanowisko
• Choroby zawodowe górników – pylica, uszkodzenia słuchu, kręgosłup. Jak uzyskać świadczenia?
• Odpowiedzialność pracodawcy za BHP w kopalni – kiedy przysługuje zadośćuczynienie?

Podsumowanie

Zakaz zjazdu pod ziemię i degradacja stanowiskowa to decyzje trudne dla górników, często oznaczające niższe zarobki i utratę przywilejów. Pracodawca ma prawo wprowadzić takie ograniczenia tylko na podstawie orzeczeń lekarskich i przepisów BHP. Górnikowi przysługuje prawo do odwołania, a w razie sporu – możliwość dochodzenia swoich praw przed sądem.

tel. 32 307 01 77
[email protected]