Sprawy spadkowe często łączą się z wcześniejszymi relacjami rodzinnymi – w tym obowiązkiem alimentacyjnym. Zdarza się, że osoba uprawniona do zachowku wcześniej otrzymywała alimenty od spadkodawcy albo wręcz przeciwnie – była wobec niego zobowiązana. Pojawia się wówczas pytanie: czy alimenty wpływają na prawo do zachowku? A może można je potrącić?
Czy alimenty wykluczają zachowek?
Nie. Sam fakt otrzymywania alimentów nie wyłącza prawa do zachowku. Nawet jeśli spadkodawca łożył na utrzymanie osoby uprawnionej przez wiele lat – zachowek wciąż przysługuje, o ile spełnione są inne warunki (np. bliskość pokrewieństwa, pominięcie w testamencie).
Jednak alimenty mogą wpływać na wysokość zachowku – poprzez tzw. zaliczenie darowizn lub świadczeń na schedę spadkową.
Jak alimenty wpływają na obliczenie zachowku?
W świetle art. 996–1000 Kodeksu cywilnego, przy obliczaniu zachowku bierze się pod uwagę:
- darowizny dokonane za życia spadkodawcy na rzecz uprawnionego,
- inne świadczenia mające charakter trwały i znaczny (np. regularna pomoc finansowa, mieszkanie, opłaty).
Jeśli alimenty były wypłacane długoterminowo, w wysokiej kwocie i wykraczały poza obowiązek ustawowy – mogą być uznane za darowiznę i odpowiednio pomniejszyć należny zachowek.
Czy można potrącić alimenty z zachowku?
Tak, ale tylko w określonych sytuacjach. Sąd może uznać, że:
- świadczenia alimentacyjne były formą przedwczesnego zaspokojenia zachowku,
- doszło do wzajemnych świadczeń – np. dziecko płaciło alimenty na zmarłego, który wcześniej przekazał mu darowiznę,
- należy potrącić wzajemne roszczenia (np. zachowek a niewywiązanie się z obowiązku alimentacyjnego).
Nie jest to jednak automatyczne – potrzebne są dowody, dokumenty, umowy alimentacyjne i czasem opinia sądu.
Przykład 1 – spadkodawca płacił alimenty
Zmarły ojciec płacił alimenty na rzecz syna przez 10 lat po rozwodzie. W testamencie przepisał wszystko drugiej żonie. Syn wnosi o zachowek. Sąd może uznać, że część świadczeń miała charakter „dawki” darowizny i pomniejszy należny zachowek o wartość przekazanych alimentów – ale tylko w zakresie, który nie był obowiązkowy (np. dodatkowe wsparcie poza alimentami zasądzonymi).
Przykład 2 – uprawniony płacił alimenty
Dorosłe dziecko było zobowiązane do płacenia alimentów na ojca, który był niezdolny do pracy. Po jego śmierci dziecko zostaje pominięte w testamencie. Może ono wystąpić o zachowek, ale spadkobiercy mogą domagać się potrącenia niewywiązanego obowiązku alimentacyjnego.
Czy można zawrzeć ugodę?
Tak. W sprawach rodzinnych i spadkowych sądy często zachęcają do ugodowego rozwiązania sporu. Możliwe jest zawarcie porozumienia, w którym strony:
- uznają roszczenie o zachowek,
- obniżają jego wartość o alimenty,
- ustalają formę spłaty (np. w ratach lub przez darowiznę).
Podsumowanie
Alimenty mogą wpłynąć na wysokość zachowku – ale nie odbierają do niego prawa. Kluczowe znaczenie ma to, czy były to świadczenia obowiązkowe, czy przekraczające obowiązek prawny. W sporze o zachowek warto przeanalizować całość relacji rodzinnych, wysokość alimentów i ewentualne inne formy wsparcia finansowego.
Masz wątpliwości co do wysokości zachowku lub chcesz go potrącić o alimenty? Skontaktuj się z kancelarią – przeanalizujemy Twoją sprawę i pomożemy w obliczeniu należnych roszczeń.
Sprawdź również:
