Postępowanie przygotowawcze – jakie prawa ma podejrzany i jak wygląda obrona?

Postępowanie przygotowawcze to pierwszy etap sprawy karnej – prowadzony przez policję lub prokuraturę. Od jego przebiegu często zależy dalszy los podejrzanego, dlatego kluczowe znaczenie ma szybkie podjęcie obrony przez adwokata i znajomość swoich praw.

Etapy postępowania przygotowawczego

Postępowanie przygotowawcze dzieli się na dwa etapy:

• dochodzenie – w sprawach o mniejszej wadze, prowadzone przez policję,
• śledztwo – w sprawach poważniejszych, prowadzonych przez prokuraturę.

Celem jest ustalenie, czy doszło do przestępstwa, kto jest jego sprawcą oraz zebranie dowodów do ewentualnego aktu oskarżenia.

Prawa podejrzanego

Podejrzany ma prawo do:

• obrony z udziałem adwokata od chwili przedstawienia zarzutów,
• odmowy składania wyjaśnień i odpowiedzi na pytania,
• dostępu do akt sprawy (z ograniczeniami na etapie śledztwa),
• składania wniosków dowodowych,
• uczestnictwa w czynnościach procesowych, np. przesłuchaniach świadków.

Obowiązki organów ścigania

Prokurator lub policja muszą działać zgodnie z zasadami rzetelnego procesu – w tym zapewnić podejrzanemu możliwość obrony, doręczyć postanowienie o przedstawieniu zarzutów oraz poinformować o przysługujących mu prawach.

Rola obrońcy

Adwokat może uczestniczyć w przesłuchaniach, składać wnioski dowodowe, kontrolować działania organów ścigania i reprezentować interesy podejrzanego wobec prokuratury i sądu. W wielu przypadkach wczesne zaangażowanie obrońcy pozwala uniknąć zarzutów lub ograniczyć ich zakres.

Zbieranie dowodów i przesłuchania

W trakcie postępowania organy ścigania przeprowadzają:

• przesłuchania świadków i podejrzanych,
• zabezpieczenia i przeszukania,
• opinie biegłych,
• analizy dokumentów, nagrań i danych cyfrowych.

Dowody uzyskane niezgodnie z prawem mogą być kwestionowane przez obrońcę i wyłączone z akt sprawy.

Zakończenie postępowania

Postępowanie przygotowawcze może zakończyć się:

• wniesieniem aktu oskarżenia,
• umorzeniem z braku dowodów lub braku znamion przestępstwa,
• warunkowym umorzeniem postępowania (gdy wina nie budzi wątpliwości, ale stopień społecznej szkodliwości jest niewielki).

Zobacz również

• Przesłuchanie podejrzanego – prawa i obowiązki
• Tymczasowe aresztowanie – jak się bronić?
• Sprawy karne Katowice – pomoc obrońcy
• Nadużycie zaufania – art. 296 kk
• Oszustwo podatkowe i fałszywe faktury