Art. 235 kk – fałszowanie dowodów w postępowaniu. Na czym polega przestępstwo i jak się bronić

Spis treści

• Na czym polega przestępstwo z art. 235 kk
• Co jest „dowodem” w rozumieniu przepisu (dokumenty i dane cyfrowe)
• Elementy czynu: cel, działanie sprawcy i moment popełnienia
• Granice z innymi przestępstwami: 270 kk, 233 kk, 234 kk
• Przykłady z praktyki: e-maile, screeny, nagrania, deepfake
• Kary i środki karne, dodatkowe konsekwencje procesowe
• Obrona w sprawach o art. 235 kk (checklista)
• Jak postępować, gdy druga strona „produkuje” dowody
• FAQ – najczęstsze pytania

Na czym polega przestępstwo z art. 235 kk

Art. 235 kodeksu karnego penalizuje zachowanie polegające na podrabianiu, przerabianiu albo używaniu jako autentycznego dowodu, który ma służyć w postępowaniu sądowym, prokuratorskim lub innym prowadzonym na podstawie ustawy. Warunkiem odpowiedzialności jest działanie w celu użycia takiego materiału jako prawdziwego środka dowodowego.

Zagrożenie karą: pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Dobrem prawnym jest wiarygodność wymiaru sprawiedliwości – autentyczność i rzetelność materiału dowodowego. To przepis „procesowy w treści, karny w formie”.

Co jest „dowodem” w rozumieniu przepisu (dokumenty i dane cyfrowe)

„Dowód” to nie tylko papierowy dokument. W praktyce art. 235 kk obejmuje m.in.:

• dokumenty (urzędowe i prywatne): umowy, faktury, zaświadczenia, protokoły, notatki;
• korespondencję elektroniczną: e-maile, SMS-y, wiadomości z komunikatorów;
• materiały multimedialne: zdjęcia, nagrania audio/wideo, zapisy monitoringu;
• dane cyfrowe i ich reprezentacje: logi systemowe, metadane plików, kopie zapasowe, eksporty z systemów;
• dowody rzeczowe: nośniki pamięci, telefony, komputery.

Fałsz może polegać na stworzeniu nieistniejącego materiału, jego przerobieniu (np. zmiana daty, treści, autora) albo użyciu falsyfikatu w sprawie jako autentycznego.

Elementy czynu: cel, działanie sprawcy i moment popełnienia

• Strona przedmiotowa: podrobienie (wytworzenie od zera), przerobienie (modyfikacja) lub użycie takiego materiału jako autentycznego w postępowaniu.
• Cel szczególny: zamiar, aby materiał posłużył za dowód w postępowaniu (karnym, cywilnym, administracyjnym, dyscyplinarnym itp.).
• Moment: czyn może być dokonany już w chwili przygotowania falsyfikatu z nastawieniem dowodowym; odpowiedzialność obejmuje też samo użycie w sprawie.
• Wina: przestępstwo umyślne – sprawca ma świadomość fałszu i działa z zamiarem wprowadzenia sądu/organów w błąd.

Granice z innymi przestępstwami: 270 kk, 233 kk, 234 kk

Art. 235 kk często „spotyka się” z innymi przepisami o prawdziwości materiału procesowego:

• Art. 270 kk – fałszerstwo dokumentu: penalizuje podrobienie/przerobienie dokumentu jako takiego (już poza kontekstem procesowym). Gdy dokument jest następnie użyty w sprawie, może dojść do kumulacji z art. 235 kk.
• Art. 233 kk – fałszywe zeznania: dotyczy nieprawdziwych oświadczeń świadka/biegłego. Nie chodzi o „przedmiot dowodowy”, lecz o treść zeznań.
• Art. 234 kk – fałszywe oskarżenie: dotyczy pomówienia o przestępstwo. Może współwystępować, gdy fałszywy „dowód” ma potwierdzić nieprawdziwe oskarżenie.

Kluczowa różnica: 235 kk „chroni” postępowanie (prawdziwość materiału), a 270 kk – autentyczność dokumentów w ogóle.

Przykłady z praktyki: e-maile, screeny, nagrania, deepfake

• Podrobione e-maile/SMS – zmiana nadawcy, daty, treści; eksport „w Wordzie” zamiast oryginału z nagłówkami i metadanymi.
• Przerabiane zrzuty ekranu – dopisane komunikaty na screenie, usunięte linijki czatu; brak hashy i łańcucha dowodowego.
• Montaż audio/wideo – wycięte fragmenty rozmowy, dograne sekwencje, nienaturalne przejścia, brak oryginalnego pliku.
• „Deepfake” lub generatywne AI – wygenerowany obraz/głos przedstawiany jako autentyczny materiał z wydarzenia.
• Dokument PDF – podmiana stron, modyfikacja pól, meta „Modified by…”, brak zgodności z wersją podpisaną.

W takich sprawach decydują opinie biegłych informatyki śledczej, analiza metadanych, łańcucha przechowania (chain of custody) oraz zgodność z oryginałem (hash, kontrola integralności).

Kary i środki karne, dodatkowe konsekwencje procesowe

• Kara główna: pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
• Środki karne: możliwy zakaz wykonywania zawodu/funkcji, jeśli czyn pozostaje w związku z działalnością zawodową (np. pełnomocnik, biegły).
• Konsekwencje procesowe: dyskwalifikacja dowodu, zasądzenie kosztów, odpowiedzialność za nadużycie prawa procesowego, sankcje dyscyplinarne.

Obrona w sprawach o art. 235 kk (checklista)

1. Sprawdź „cel użycia” – czy materiał faktycznie miał służyć jako dowód w postępowaniu? Czy istniał zamiar w tym kierunku?
2. Kwestionuj „autentyczność” i integralność – żądaj oryginałów, metadanych, logów, łańcucha przechowania, hashy, wersji plików.
3. Biegły IT/AV – wniosek o opinię dot. przeróbek (artefakty kompresji, ścieżki edycji, warstwy, „cut points”).
4. Źródło pochodzenia – kto i kiedy wytworzył plik? Czy materiał nie jest kompilacją z różnych źródeł?
5. Wyłączenie dowodowe – jeżeli wniosek drugiej strony opiera się na materiale o podważonej integralności, wnieś o jego oddalenie.

Jak postępować, gdy druga strona „produkuje” dowody

• Natychmiastowe zabezpieczenie – zażądaj od sądu/prokuratury zabezpieczenia nośników, kopii bit-po-bicie (forensic image), korespondencji serwerowej.
• Wniosek o biegłego – informatyka śledcza/analiza wideo; wskaż konkretne cechy falsyfikatu (różne metadane, brak spójności hashy).
• Porównanie wersji – zestaw oryginalne kopie z sieci (np. e-maili na serwerze) z materiałami „wydrukowanymi” lub w PDF.
• Wniosek o informacje od dostawców – logi operatorów, serwerów pocztowych, platform komunikatorów.
• Zawiadomienie o przestępstwie – jeśli zebrane przesłanki wskazują na czyn z art. 235 kk.

FAQ – najczęstsze pytania

Czy samo przygotowanie fałszywego dokumentu bez użycia w sprawie podpada pod 235 kk?

Odpowiedzialność z art. 235 kk dotyczy zamiaru użycia materiału jako dowodu w postępowaniu oraz jego użycia „jako autentycznego”. Fałsz dokumentu poza kontekstem procesowym mieści się co do zasady w art. 270 kk.

Czy zmanipulowany „screenshot” czatu może być podstawą 235 kk?

Tak, jeśli został przerobiony i przedstawiony jako prawdziwy dowód w sprawie. Tu kluczowe są metadane, oryginały i opinia biegłego.

Co w razie „deepfake” audio/wideo?

Wprowadzenie takiego materiału jako autentycznego do akt sprawy może realizować znamiona 235 kk. Obrona opiera się na analizie forensycznej i wnioskach dowodowych o odrzucenie materiału.

Czy mogę odpowiadać za 235 kk, gdy przekazałem cudzy „dowód”, nie wiedząc, że jest fałszywy?

Przestępstwo jest umyślne. Kluczowe jest, czy miałeś świadomość fałszu i cel użycia jako autentycznego. Brak świadomości może wyłączać odpowiedzialność – wymaga to jednak weryfikacji okoliczności.

Powiązane artykuły

• Art. 270 kk – fałszerstwo dokumentu
• Art. 233 kk – fałszywe zeznania
• Art. 234 kk – fałszywe oskarżenie

Potrzebujesz obrony w sprawie o fałszowanie dowodów?

Adwokat Łukasz Oleś prowadzi sprawy dotyczące art. 235 kk, przygotowuje strategię dowodową, zleca analizy informatyki śledczej i wnioskuje o wyłączenie wadliwych dowodów. Skontaktuj się, by ocenić ryzyko i ułożyć plan działania.