Spis treści
Kredyty i umowy
- Kredyt hipoteczny
- Kredyt konsumencki
- Kredyt konsolidacyjny
- Oprocentowanie stałe i zmienne
- RRSO
- Marża banku
Waluty i franki
- Kredyt walutowy
- Kredyt denominowany
- Kredyt indeksowany
- Spread walutowy
- LIBOR / SARON
- Przewalutowanie kredytu
- Odfrankowienie umowy
- Odfrankowienie kredytu
Postępowania i roszczenia
- Klauzula abuzywna
- Nieważność umowy kredytowej
- Teoria dwóch kondykcji
- Teoria salda
- Zwrot nienależnego świadczenia
- Przedawnienie roszczeń kredytobiorcy
- Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału
- Ugoda z bankiem
- Ugoda kompensacyjna
- Plan spłaty
Wskaźniki i instytucje
Słowniczek – definicje
Klauzula abuzywna
Klauzula abuzywna (niedozwolone postanowienie umowne) to zapis w umowie z konsumentem,
który rażąco narusza jego interes i jest sprzeczny z dobrymi obyczajami (np. jednostronne kursy/tabele banku,
niejasne mechanizmy zmiany oprocentowania).
Na co zwrócić uwagę
- Po usunięciu klauzuli umowa może stać się nieważna.
- W sprawach CHF kluczowe są klauzule przeliczeniowe/tabelowe.
Zobacz też
Kredyt denominowany
Kwota kredytu jest wyrażona w walucie (np. CHF), a wypłata/spłata w PLN po kursach z tabeli banku. Raty i saldo
zależą od kursu i spreadu.
Na czym polega różnica
- Denominowany: kwota umowy w walucie, rozliczenia w PLN po kursach banku.
- Indeksowany: kwota umowy w PLN, ale przeliczana na walutę do spłat.
Zobacz też
Kredyt indeksowany
Kwota kredytu określona w PLN, lecz przeliczana na walutę (np. CHF) dla potrzeb spłaty. Wysokość rat i salda
zależy od kursu i zasad przeliczeń z tabel banku.
Na co zwrócić uwagę
- Kto i jak ustala kursy (tabele banku vs kurs rynkowy)?
- Nieprecyzyjne klauzule indeksacyjne bywają abuzywne.
Zobacz też
Kredyt walutowy
Umowa, w której ryzyko kursowe ponosi kredytobiorca (CHF/EUR/USD). Może być denominowana lub indeksowana.
Sporne bywa ustalanie kursów i spreadu oraz informowanie o ryzyku.
Ryzyka i skutki
- Wzrost kursu = wyższe raty i saldo.
- Klauzule przeliczeniowe → możliwe powództwo (unieważnienie/odfrankowienie).
Zobacz też
Kredyt konsolidacyjny
Łączy kilka zobowiązań w jedno – zwykle z dłuższym okresem spłaty i niższą ratą. Ułatwia obsługę zadłużenia, ale
może podnieść koszt całkowity.
Na co zwrócić uwagę
- Porównaj RRSO i opłaty (ubezpieczenia, prowizje, wcześniejsza spłata).
- Sprawdź, czy konsolidacja nie „maskuje” abuzywnych klauzul.
Zobacz też
Kredyt konsumencki
Finansowanie dla osoby fizycznej do 255 550 zł, regulowane ustawą o kredycie konsumenckim. Obejmuje m.in. pożyczki,
karty, raty, limity.
Prawa konsumenta
- Obowiązek rzetelnej informacji (RRSO, całkowity koszt kredytu).
- Odstąpienie w 14 dni i wcześniejsza spłata (proporcjonalny zwrot kosztów).
Zobacz też
Kredyt hipoteczny
Długoterminowe finansowanie zabezpieczone hipoteką. Rata zależy m.in. od stopy referencyjnej (WIBOR/WIRON),
marży i okresu spłaty.
Na co uważać
- Stałe vs zmienne oprocentowanie (ryzyko stóp).
- Prowizja, ubezpieczenia, koszty wcześniejszej spłaty.
Zobacz też
RRSO
Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania – całkowity koszt kredytu w skali roku (odsetki + opłaty).
Służy porównaniu ofert.
Jak korzystać
- Porównuj RRSO przy tej samej kwocie i okresie.
- Weryfikuj koszty „ukryte” (ubezpieczenia obowiązkowe vs dobrowolne).
Zobacz też
Marża banku
Stały składnik oprocentowania doliczany do stopy referencyjnej (WIBOR/WIRON). Wpływa na ratę i koszt całkowity.
Co wpływa
- LTV, historia kredytowa, ubezpieczenia, cross-sell.
- Bywa negocjowalna przy przeniesieniu rachunku/produktów.
Zobacz też
Oprocentowanie stałe i zmienne
Stałe – niezmienna rata przez uzgodniony okres (np. 5 lat). Zmienna – zależna
od WIBOR/WIRON i może rosnąć/spadać.
Wybór w praktyce
- Stałe – przewidywalność, zwykle wyższa marża.
- Zmienna – potencjał niższej raty, ale ryzyko wzrostu stóp.
Zobacz też
LIBOR / SARON
Historyczny wskaźnik LIBOR dla CHF został zastąpiony przez SARON.
Sposób wprowadzenia wskaźnika do umowy i transparentność mają znaczenie w sporach CHF.
Znaczenie
- Zmiana benchmarku nie eliminuje abuzywności klauzul przeliczeniowych.
Zobacz też
Spread walutowy
Różnica między kursem kupna i sprzedaży waluty stosowanym przez bank. Podnosi koszt kredytu ponad kurs rynkowy.
Co sprawdzić
- Czy umowa jasno opisuje tworzenie tabel kursowych?
- Możliwość spłaty bezpośrednio w walucie.
Zobacz też
Odfrankowienie umowy
Usunięcie z umowy niedozwolonych klauzul przeliczeniowych i pozostawienie kredytu w PLN z dawnym
oprocentowaniem (np. SARON/LIBOR + marża). Obniża raty i saldo.
Kiedy
- Gdy po usunięciu klauzul umowa może być wykonywana dalej (alternatywa dla unieważnienia).
Zobacz też
Sankcja kredytu darmowego (SKD)
Prawo konsumenta do spłaty wyłącznie kapitału (bez odsetek/opłat), gdy bank naruszy ustawę o kredycie
konsumenckim (np. błędne RRSO, niekompletna informacja).
Na co zwrócić uwagę
- Wniosek o SKD: do 1 roku od całkowitej spłaty.
- Dotyczy kredytów konsumenckich do 255 550 zł.
Zobacz też
Przewalutowanie kredytu
Zmiana waluty spłaty (np. z CHF na PLN) na mocy aneksu lub przepisów. Celem jest ograniczenie ryzyka
kursowego.
Na co zwrócić uwagę
- Jasny kurs przeliczenia i nowe oprocentowanie.
- To co do zasady nie jest „odfrankowienie”.
Zobacz też
Teoria salda
Sposób rozliczenia po nieważności – sąd zasądza jedynie różnicę (saldo) między świadczeniami stron. Mniej
korzystne dla kredytobiorców niż teoria dwóch kondykcji.
Zobacz też
Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału
Roszczenie banku po nieważności, by konsument zapłacił „dodatkowo” za korzystanie z kapitału.
TSUE (C-520/21) i polskie sądy co do zasady odrzucają takie żądania.
Zobacz też
Przedawnienie roszczeń kredytobiorcy
Jak długo klient może żądać zwrotu nienależnie pobranych środków. W sprawach CHF termin liczony od chwili
uświadomienia sobie abuzywności umowy; przerwać może reklamacja/pozew.
Zobacz też
Roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia
Podstawa rozliczeń z art. 410 k.c. – gdy świadczenie spełniono bez podstawy prawnej (np. na podstawie nieważnej
umowy). Każda strona żąda zwrotu niezależnie.
Zobacz też
Plan spłaty
Harmonogram uregulowania zadłużenia (np. po upadłości konsumenckiej) albo element ugody z bankiem po sporze.
Na co zwrócić uwagę
- W upadłości – zatwierdzany przez sąd; w ugodach – oceń skutki podatkowe.
Zobacz też
Ugoda z bankiem
Porozumienie ustalające nowy sposób spłaty (przewalutowanie, umorzenie części długu, zmiana oprocentowania).
Często po sporze sądowym.
Na co zwrócić uwagę
- Analiza finansowa i podatkowa + warianty alternatywne (pozew).
Zobacz też
Odfrankowienie kredytu
Usunięcie z umowy klauzul walutowych przy zachowaniu kredytu jako złotowego (LIBOR/SARON + marża).
Obniża raty i saldo – bez unieważnienia umowy.
Zobacz też
Nieważność umowy kredytowej
Umowa od początku nie wywołuje skutków (zwykle przez niedozwolone postanowienia). Po wyroku strony zwracają
sobie to, co świadczyły – kredyt przestaje istnieć.
Zobacz też
Teoria dwóch kondykcji
Po nieważności każda strona ma własne, niezależne roszczenie o zwrot świadczeń. Dominująca linia orzecznicza
(po TSUE C-520/21), korzystniejsza dla konsumentów.
Zobacz też
LIBOR / SARON (benchmark)
LIBOR został zastąpiony przez SARON (CHF). Zmiana nie „uzdrawia” abuzywnych umów, ale wpływa na sposób
oprocentowania po odfrankowieniu.
Zobacz też
WIBOR
Stawka referencyjna kredytów PLN. Planowane zastąpienie przez WIRON (docelowo od 2026 r.).
Zobacz też
WIRON
Nowy wskaźnik oparty na rzeczywistych transakcjach overnight. Ma zwiększyć przejrzystość oprocentowania i
zastąpić WIBOR.
Zobacz też
Spread walutowy (praktyka)
Zawyżony spread i kursy ustalane jednostronnie bez jasnych reguł były częstą podstawą uznania klauzul za
abuzywne.
Zobacz też
Ugoda kompensacyjna
Porozumienie po unieważnieniu umowy, w którym strony kompensują wzajemne roszczenia „bez przelewów”.
Zmniejsza ryzyko podatkowe i upraszcza rozliczenia.
Na co zwrócić uwagę
- Wymaga precyzyjnego wyliczenia roszczeń obu stron.
Zobacz też
BIK
Biuro Informacji Kredytowej – gromadzi dane o historii spłat i zapytaniach kredytowych; wpływa na scoring i
zdolność.
KNF
Komisja Nadzoru Finansowego – nadzór nad rynkiem finansowym; rekomendacje dla banków, wskaźniki/benchmarki,
ugody.
