Słowniczek: Sprawy karne

Etapy postępowania, środki zapobiegawcze, tryby konsensualne, kary i środki karne. Kliknij w spisie treści, aby przejść do hasła.

Postępowanie przygotowawcze (dochodzenie/śledztwo)

Wstępny etap sprawy karnej prowadzony przez policję lub prokuraturę w celu ustalenia, czy doszło do przestępstwa i kto jest sprawcą. Obejmuje m.in. przesłuchania, oględziny, przeszukania, opinie biegłych.

Zobacz również:

Sprawy karne – pomoc,

Obrona w postępowaniu karnym.

Przedstawienie zarzutów i przesłuchanie podejrzanego

Formalne ogłoszenie zarzutów wymaga uprzedniego pouczenia o prawach (w tym do milczenia i obrońcy). Treść zarzutów wpływa na taktykę obrony i ewentualne środki zapobiegawcze.

Zobacz również:

Prawa podejrzanego,

Obrońca – Katowice.

Środki zapobiegawcze (areszt, dozór, poręczenie)

Stosowane, by zabezpieczyć tok postępowania (np. tymczasowe aresztowanie, dozór policji, zakazy, poręczenie, zakaz opuszczania kraju). Podlegają kontroli sądu i mogą być zmieniane/uchylane.

Zobacz również:

Tymczasowe aresztowanie,

Poręczenie majątkowe.

Zatrzymanie – prawa zatrzymanego

Policja może zatrzymać osobę podejrzaną na czas niezbędny do przekazania do dyspozycji sądu/prokuratora. Zatrzymanemu przysługuje m.in. kontakt z adwokatem, zawiadomienie osoby bliskiej, prawo do zażalenia.

Zobacz również:

Zatrzymanie – prawa,

Obrońca – Kraków.

Obrońca (z wyboru / z urzędu) i prawo do obrony

Każdy podejrzany/oskarżony ma prawo do obrońcy. W sprawach poważnych lub gdy oskarżony jest pozbawiony wolności, często występuje obrona obligatoryjna.

Zobacz również:

Obrońca z urzędu czy z wyboru,

Obrońca – Warszawa.

Tryby konsensualne: 335 i 387 k.p.k.

Art. 335 k.p.k. – skazanie bez rozprawy (wniosek prokuratora); art. 387 k.p.k. – dobrowolne poddanie się karze na rozprawie. Pozwalają szybciej zakończyć sprawę i negocjować wymiar kary/środków.

Zobacz również:

Skazanie bez rozprawy,

Dobrowolne poddanie się karze.

Warunkowe umorzenie postępowania (art. 66 k.k.)

Możliwe przy spełnieniu ustawowych warunków (m.in. niska społeczna szkodliwość, niekaralność, naprawienie szkody). Sprawca formalnie nie jest skazany; okres próby 1–3 lata.

Zobacz również:

Warunkowe umorzenie,

Naprawienie szkody.

Zawieszenie wykonania kary (tzw. „zawiasy”)

Sąd może zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności do określonego wymiaru, wyznaczając okres próby z obowiązkami (np. dozór kuratora, naprawienie szkody).

Zobacz również:

Zawieszenie kary,

Probacja.

Kara ograniczenia wolności (prace społeczne)

Wykonywana w formie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub potrąceń z wynagrodzenia; możliwe są obowiązki dodatkowe (np. przeprosiny).

Zobacz również:

Kara ograniczenia wolności,

Obowiązki w okresie próby.

Recydywa i zatarcie skazania

Recydywa (powrotność do przestępstwa) może zaostrzać karę. Zatarcie skazania powoduje uznanie skazania za niebyłe po spełnieniu warunków ustawowych.

Zobacz również:

Zatarcie skazania,

Recydywa.

Obowiązek naprawienia szkody / zadośćuczynienie / nawiązka

Środki kompensacyjne na rzecz pokrzywdzonego. Mogą łagodzić wymiar kary i są często warunkiem trybów konsensualnych.

Zobacz również:

Naprawienie szkody,

Mediacja karna.

Wykroczenie a przestępstwo – różnice

Wykroczenia są mniej poważne (inna ustawa, niższe kary), często kończą się mandatem lub wyrokiem nakazowym. Przestępstwa – większa społeczna szkodliwość i surowsze sankcje.

Zobacz również:

Wykroczenie vs przestępstwo,

Wyrok nakazowy.

Prowadzenie pojazdu po alkoholu/narkotykach (art. 178a k.k.)

Grozi grzywna, ograniczenie lub pozbawienie wolności oraz zakaz prowadzenia pojazdów, świadczenie pieniężne i obowiązkowe badania/profilaktyka.

Zobacz również:

Zakaz prowadzenia pojazdów,

Badania i dowody.

Świadek – prawo do odmowy zeznań i tajemnice

Najbliżsi mogą odmówić zeznań; istnieje też prawo odmowy odpowiedzi, jeśli mogłaby narazić na odpowiedzialność. Część zawodów chroni tajemnica (np. adwokacka, lekarska).

Zobacz również:

Prawa świadka,

Tajemnica zawodowa.