Sąd Najwyższy w 25 kwietnia 2024 r. pełnym składem Izby Cywilnej wydał uchwałę z wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. Zasadniczo przedmiotowa uchwała w znakomitej części jest korzystna dla Frankowiczów, albowiem potwierdza dotychczasowe orzecznictwo sądów powszechnych, które w zasadzie masowo unieważniają wadliwe umowy kredytowe. Tydzień temu Sąd Najwyższych opublikował uzasadnienie uchwały frankowej III CZP 25/22. Czy rozwiewa ono wątpliwości kredytobiorców co do zasadności roszczeń i sposobu ich realizacji?
Co rozstrzygnęła uchwała frankowa Sąd Najwyższego III CZP 25/22?
Uchwała Sądu Najwyższego III CZP 25/22 zawiera kilka kluczowych punktów dotyczących kredytów frankowych:
Brak zastąpienia klauzul abuzywnych: Jeśli postanowienie umowy kredytowej dotyczące kursu waluty obcej zostanie uznane za niedozwolone (abuzywne), nie można go zastąpić innym mechanizmem wynikającym z przepisów prawa lub zwyczajów.
Nieważność umowy: W przypadku, gdy nie można ustalić wiążącego kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego, umowa traci ważność także w pozostałych zakresach.
Zwrot nienależnych świadczeń: Jeżeli umowa kredytowa jest nieważna, bank i kredytobiorca mogą żądać zwrotu nienależnie spełnionych świadczeń. Są to niezależne roszczenia po każdej ze stron.
Przedawnienie roszczeń: W przypadku nieważności umowy kredytowej przedawnienie roszczeń banku o zwrot wypłaconych kwot kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty.
Brak możliwości żądania dodatkowego wynagrodzenia: Strona, która spełniła świadczenie w związku z nieważną umową, nie może żądać dodatkowego wynagrodzenia za korzystanie z jej środków przez drugą stronę.
Ta uchwała wpływa na jednolite podejście sądów do spraw frankowych, a także odnosi się do bogatego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wzmacniając ochronę konsumentów w zgodzie z unijną dyrektywą 93/13
Co uchwała III CZP 25/22 daje Frankowiczom?
Uchwała Sądu Najwyższego III CZP 25/22 stanowi kluczowe rozstrzygnięcie dla “Frankowiczów” – osób z kredytami powiązanymi z obcą walutą, głównie frankiem szwajcarskim. W tym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że jeśli umowa kredytu zawiera nieuczciwe zapisy odnoszące się do kursu waluty obcej, taka umowa nie może być kontynuowana. W praktyce oznacza to, że sądy powinny unieważnić całą umowę kredytową.
Sąd potwierdził również, że po unieważnieniu umowy obie strony – zarówno bank, jak i kredytobiorca – mają prawo żądać zwrotu świadczeń na zasadzie “teorii dwóch kondykcji”. Ponadto, uznano, iż przedawnienie roszczenia banku o zwrot kapitału rozpoczyna się w momencie, gdy kredytobiorca zgłasza bankowi zastrzeżenia co do nieuczciwych zapisów umownych, co daje kredytobiorcom możliwość przedawnienia roszczeń banku.
Dodatkowo, Sąd Najwyższy orzekł, że w przypadku unieważnienia umowy bank nie ma prawa do jakiejkolwiek rekompensaty za korzystanie z udostępnionego kapitału ani do waloryzacji świadczeń. Może jedynie ubiegać się o odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia.
Ta uchwała wzmacnia pozycję prawną kredytobiorców, ułatwiając im dochodzenie swoich praw, nawet jeśli kredyt został już spłacony. Pozwala to także na ujednolicenie wyroków sądowych, co może zachęcić banki do uznawania roszczeń kredytobiorców na wcześniejszych etapach postępowania, unikając dodatkowych kosztów.
